Ύπνος: Το πρώιμο σημάδι της άνοιας που μπορεί να σας κρατήσει ξύπνιους τη νύχτα, σύμφωνα με μελέτη
Αφιερώνουμε μεγάλο μέρος της ζωής μας στον ύπνο, με τα όνειρα να καταλαμβάνουν σημαντικό κομμάτι αυτού του χρόνου. Δηλαδή, για τον μέσο άνθρωπο τη σημερινή εποχή με προσδόκιμο ζωής τα 73 έτη, το διάστημα αυτό ισοδυναμεί με 6 χρόνια ονείρων. Όμως, γνωρίζουμε ελάχιστα για την επίδραση των ονείρων στην υγεία μας και ιδιαίτερα στην υγεία του εγκεφάλου.
Mελέτη του 2022, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Lancet’s eClinicalMedicine, έδειξε ότι τα όνειρά μας μπορούν να αποκαλύψουν έναν εκπληκτικό όγκο πληροφοριών για την υγεία του εγκεφάλου μας.
Η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε πως τα άσχημα όνειρα ή οι εφιάλτες μπορούν να αποτελέσουν προειδοποιητικό σημάδι για την εκδήλωση άνοιας σε μετέπειτα στάδιο της ζωής, ιδιαίτερα κατά την μέση και την τρίτη ηλικία. Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα από τρεις μεγάλες έρευνες των ΗΠΑ για την υγεία και τη γήρανση. Συνολικά συμμετείχαν πάνω από 600 άτομα ηλικίας 35-64 ετών και 2.600 άτομα 79 ετών και άνω. Όλοι οι συμμετέχοντες αρχικά δεν έπασχαν από άνοια και παρακολουθήθηκαν για κατά μέσο όρο 9 χρόνια (μέση ηλικία) και 5 χρόνια (τρίτη ηλικία).
Στην αρχή της μελέτης (2002-12), οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν διάφορα ερωτηματολόγια, συμπεριλαμβανομένου ενός για τη συχνότητα που έβλεπαν εφιάλτες. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε συσχέτιση μεταξύ της συχνής εμφάνισης άσχημων ονείρων και της αυξημένης πιθανότητας εμφάνισης γνωστικής έκπτωσης και διάγνωσης άνοιας σε βάθος χρόνου.
Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία των ονείρων ως δείκτη της υγείας του εγκεφάλου μας.
Εφιάλτες και άνοια: Μήπως τα όνειρα προβλέπουν την άνοια;
Έρευνες δείχνουν ότι άτομα μέσης ηλικίας που βλέπουν εφιάλτες κάθε εβδομάδα, διατρέχουν 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν γνωστική εξασθένιση (πρόδρομο της άνοιας) μέσα στην επόμενη δεκαετία, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συμμετέχοντες είχαν διπλάσιες πιθανότητες να διαγνωστούν με άνοια.
Ενδιαφέρον είναι πως η σύνδεση ανάμεσα στους εφιάλτες και την άνοια ήταν πολύ πιο ισχυρή στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Για παράδειγμα, οι ηλικιωμένοι άνδρες που έβλεπαν εφιάλτες κάθε εβδομάδα είχαν 5 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια σε σύγκριση με τους ηλικιωμένους άνδρες που δεν ανέφεραν εφιάλτες. Αντιθέτως, στις γυναίκες, η αύξηση του κινδύνου ήταν μόνο 41%. Παρόμοιο μοτίβο παρατηρήθηκε και στην ομάδα μέσης ηλικίας.
Συνολικά, αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι οι συχνοί εφιάλτες μπορεί να αποτελούν ένα από τα πρώιμα σημάδια άνοιας, το οποίο μπορεί να προηγηθεί της εμφάνισης προβλημάτων μνήμης και σκέψης κατά αρκετά χρόνια ή ακόμα και δεκαετίες – ειδικά στους άνδρες. Εναλλακτικά, είναι επίσης πιθανό οι συχνοί εφιάλτες να αποτελούν ακόμα και αιτία της άνοιας.
Δεδομένου του χαρακτήρα της μελέτης, δεν είναι δυνατό να είμαστε σίγουροι ποια από αυτές τις θεωρίες είναι σωστή (αν και υποψιάζομαι την πρώτη). Ωστόσο, ανεξάρτητα από το ποια θεωρία ισχύει, το κύριο συμπέρασμα της μελέτης παραμένει το ίδιο: οι συχνοί εφιάλτες κατά την μέση και την τρίτη ηλικία μπορεί να συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας αργότερα στη ζωή.
Τα καλά νέα είναι ότι οι επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες μπορούν να αντιμετωπιστούν. Η θεραπεία πρώτης γραμμής για τους εφιάλτες έχει ήδη αποδειχθεί ότι μειώνει τη συσσώρευση μη φυσιολογικών πρωτεϊνών που συνδέονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Υπάρχουν επίσης αναφορές περιστατικών που δείχνουν βελτιώσεις στη μνήμη και τις ικανότητες σκέψης μετά τη θεραπεία από τους εφιάλτες.
Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η θεραπεία για τους εφιάλτες μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της γνωστικής εξασθένισης και στην πρόληψη της εμφάνισης άνοιας σε ορισμένα άτομα. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο που χρήζει περαιτέρω έρευνας.