Το χριστουγεννιάτικο έθιμο της Γουρουνοχαράς στο Βόιο Κοζάνης

Έθιμο το οποίο κρατάει εδώ και πολλά έτη , έντονα διαδεδομένο στην περιοχή του Βοΐου Κοζάνης (Δυτικής Μακεδονίας). στα Καραγκουνοχώρια της Καρδίτσας , αλλά και σε αρκετές περιοχές της Λάρισας και των Τρικάλων. 

Η “Γουρνοχαρά” ή “Γουρουνοχαρά”ή “Γιορτή της Τσιγαρίδας” ήταν παλαιότερα κατά κύριο λόγο το μεγαλύτερο γεγονός των Χριστουγέννων , καθώς την παραμονή ή την επόμενη της μεγάλης γιορτής των Χριστουγέννων σφάζονταν τα γουρούνια, τα οποία οι χωρικοί είχαν εκθρέψει επιμελώς και υπομονετικά όλο τον προηγούμενο χρόνο.

Ο οικόσιτος χοίρος θεωρούνταν μια επένδυση για τους ντόπιους και δείγμα πλουτισμού για όποιον τον κατείχε. Έτρωγε τα αποφάγια των χωρικών και συσσώρευε λίπος , τη βασική λιπαρή ουσία που χρησιμοποιούσαν για το φαγητό, καθώς το ελαιόλαδο δεν υπήρχε σε αρκετές περιοχές έως την δεκαετία του 60. Το κρέας του μπορούσε όχι μόνο να συντηρήσει την οικογένεια, αλλά και να πουληθεί συνεισφέροντας σημαντικά στον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Στη σχετική διαδικασία της “Γουρουνοχαρά” συμμετείχαν με χαρά και διάθεση όλα τα μέλη της οικογένειας. Το σφάξιμο και το τιμάχισμα ήταν δουλειά των αρσενικών , ενώ στο βράσιμο συμμετείχαν τα θηλυκά μέλη της οικογένειας , που  τραγουδούσαν παραδοσιακά τραγούδια ή τα τοπικά Παραδοσιακά Κάλαντα κάθε περιοχής , αν το σφάξιμο συνέβαινε στην παραμονή των Χριστουγέννων.

Οι ετοιμασίες ξεκινούσαν νωρίς και η διαδικασία-τελετουργία ήταν συγκεκριμένη και τηρούνταν μέχρι εσχάτων, περιελάβανε σφαγίασμα των χοιρινών (τα γρούνια), λιώσιμο του λίπους τους για τις τσιγαρίδες, ψήσιμο κάθε κατηγορίας χοιρινού κρέατος (**κεμπάπ, μπριζόλες, παιδάκια και λουκάνικα). Οι διαδικασίες προσέλκυαν όλους τους ντόπιους χωρικούς κάθε ηλικίας, αλλά και τυχόν μουσαφιραίους που επισκέπτονταν εκείνες τις μέρες τις εορταστικές τις περιοχές αυτές.

Στην περιοχή της Βλάστης (Μπλάτσι, ή Βλάτσι, Μπλάτζι Βλάτζη και Βλάτση, αλλά πιθανότατα και Βλάττη) της σημερινής Εορδαίας Κοζάνης οι ντόπιοι αφού διαχώριζαν το κρέας από το λίπος , βράζανε το δεύτερο για την εξαγωγή της περίφημης “λίγδας”, την οποία αποθήκευαν σε μεγάλα δοχεία. Το κρέας παστωνόταν και τοποθετούνταν επίσης σε δοχεία με λίπος , ο περίφημος “καβουρμάς”.

Φυσικά η όλη διαδικασία συνοδευόταν με τα κατάλληλα παραδοσιακά όργανα (χάλκινη κομπανία από το Βόϊο Κοζάνης) και τα μοναδικά τρικούβερτα γλέντια.

Κείμενο : Βασίλειος Κορσαβίδης , Χοροδιδάσκαλος- Απόφοιτος Τ.Ε.Φ.Α.Α. Κομοτηνής, με ειδικότητα ‘’Παραδοσιακοί Χοροί’’ – www.adeti.gr –  Χοροδιδάσκαλοι, Κορσαβίδης Βασίλειος