Θα μπορούσε να είναι Αλτσχάιμερ;
Είναι φυσιολογικό τα αγαπημένα μας πρόσωπα να αρχίσουν να ξεχνούν κάποια πράγματα, καθώς γερνούν. Πώς μπορούμε, όμως, να ξεχωρίσουμε μία αβλαβή ξεχασμένη πληροφορία από ένα σοβαρό πρόβλημα, όπως είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ;
Ενας στους οκτώ ηλικιωμένους πάνω από 65 ετών πάσχουν από αυτή την καταστροφική μορφή άνοιας. Στα πρώτα της στάδια η νόσος του Αλτσχάιμερ μπορεί να μην γίνει φανερή σε φίλους και συγγενείς. Αλλά υπάρχουν μερικά προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να λάβετε οπωσδήποτε υπόψιν σας.
Προειδοποιητικά σημάδια: Μνήμη και λόγος
Στα πρώτα στάδια του Αλτσχάιμερ οι μακροπρόθεσμες μνήμες συνήθως παραμένουν ανέπαφες, ενώ οι βραχυπρόθεσμες γίνονται ατελείς. Το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να ξεχάσει τις συνομιλίες που είχε. Μπορεί να επαναλάβει ερωτήσεις που έχουν ήδη απαντηθεί. Η νόσος διαταράσσει επίσης την ομιλία, έτσι ώστε οι ασθενείς να έχουν δυσκολία να θυμούνται κοινές λέξεις.
Συμπεριφορά
Εκτός από την απώλεια μνήμης, η νόσος του Αλτσχάιμερ μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και αλλαγές συμπεριφοράς. Το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να χαθεί σε γνωστά μέρη. Εναλλαγές της διάθεσης και κακή κρίση είναι επίσης στοιχεία που αποτελούν σημάδια, όπως και η κακή προσωπική υγιεινή. Οι άνθρωποι που κάποτε ήταν ντυμένοι με στυλ μπορεί να αρχίσουν να φορούν βρόμικα ρούχα, να μην κάνουν συχνά μπάνιο ή να μη λούζουν τα μαλλιά τους.
Μην αγνοείτε τα σημάδια
Αν και είναι πάντα δύσκολο να αντιμετωπίσουμε την πιθανότητα ένα από τα αγαπημένα μας πρόσωπα να έχει τη νόσο του Αλτσχάιμερ, είναι καλύτερα να συμβουλευτούμε έναν γιατρό νωρίτερα, παρά αργότερα. Κατ’ αρχήν η διάγνωση μπορεί να μην είναι Αλτσχάιμερ. Τα συμπτώματα μπορεί να έχουν προκληθεί από ένα θεραπεύσιμο πρόβλημα, όπως είναι για παράδειγμα μια ανισορροπία του θυρεοειδούς. Κι αν ακόμα πρόκειται για τη νόσο του Αλτσχάιμερ, οι θεραπείες σήμερα λειτουργούν πολύ καλύτερα αν χρησιμοποιηθούν στο ξεκίνημα της πορείας της νόσου.
Η διάγνωση της νόσου του Αλτσχάιμερ
Δεν υπάρχει κάποιο απλό τεστ για τη νόσο του Αλτσχάιμερ, οπότε ο γιατρός θα πρέπει να στηριχθεί στις περιγραφές σας για τις αλλαγές που έχει παρουσιάσει το αγαπημένο σας πρόσωπο. Μια ψυχική δοκιμασία που ονομάζεται «μίνι Κογκ» (mini-Cog) ή άλλες εξετάσεις, μπορούν να βοηθήσουν στην αξιολόγηση της ψυχικής λειτουργίας του ασθενούς και της βραχυπρόθεσμης μνήμης του. Επιπλέον νευρολογικές εξετάσεις μπορούν να γίνουν περισσότερο για να αποκλείσουν άλλα προβλήματα, όπως ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή η ύπαρξη κάποιου όγκου, παρά για να διαγνώσουν το Αλτσχάιμερ, ωστόσο σίγουρα μπορούν να βοηθήσουν παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με τον εγκέφαλο.
Αλτσχάιμερ και εγκέφαλος
Η νόσος του Αλτσχάιμερ οδηγεί στο θάνατο των νευρικών κυττάρων και την απώλεια του ιστού σε όλο τον εγκέφαλο. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, συρρικνώνεται ο εγκεφαλικός ιστός και οι κοιλίες (θάλαμοι εντός του εγκεφάλου που περιέχουν εγκεφαλονωτιαίο υγρό) γίνονται μεγαλύτερες. Η βλάβη διαταράσσει την επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων του εγκεφάλου, ακρωτηριάζοντας τη μνήμη, την ομιλία και την κατανόηση.
Τι να περιμένετε, καθώς εξελίσσεται το Αλτσχάιμερ
Η νόσος του Αλτσχάιμερ έχει διαφορετική πορεία σε κάθε ασθενή. Σε ορισμένα άτομα τα συμπτώματα επιδεινώνονται γρήγορα, οδηγούν σε σοβαρή απώλεια μνήμης και σύγχυση μέσα σε λίγα μόλις χρόνια. Σε άλλες περιπτώσεις οι αλλαγές μπορεί να είναι σταδιακές και μπορεί να περάσουν ακόμα και 20 χρόνια για να εξελιχθεί η πορεία της ασθένειας. Η μέση διάρκεια επιβίωσης μετά τη διάγνωση της νόσου του Αλτσχάιμερ είναι από τρία έως εννέα χρόνια.
Πώς το Αλτσχάιμερ επηρεάζει την καθημερινή ζωή;
Επειδή η νόσος του Αλτσχάιμερ επηρεάζει τη συγκέντρωση, οι ασθενείς μπορεί να χάσουν την ικανότητα να χειριστούν συνηθισμένες εργασίες όπως το μαγείρεμα, ή το να πληρώσουν τους λογαριασμούς του σπιτιού. Η αδυναμία διαχείρισης των οικονομικών μπορεί να είναι ένα από τα πρώτα αποτελέσματα του Αλτσχάιμερ. Οσο τα συμπτώματα επιδεινώνονται, το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να μην γνωρίζει οικεία πρόσωπα ή μέρη. Είναι πια πιο εύκολο να χαθεί, ή να μην χρησιμοποιεί σωστά τα σκεύη, μπορεί για παράδειγμα να χτενίζει τα μαλλιά με ένα πιρούνι. Η ακράτεια, τα προβλήματα ισορροπίας και οι δυσκολίες στη χρησιμοποίηση των λέξεων είναι συχνά φαινόμενα στα προχωρημένα στάδια της νόσου.
Αλτσχάιμερ και οδήγηση
Φτωχός συντονισμός, απώλεια μνήμης και σύγχυση, αποτελούν έναν επικίνδυνο συνδυασμό όταν κάποιος βρίσκεται πίσω από το τιμόνι. Αν νομίζετε ότι το αγαπημένο σας πρόσωπο δεν πρέπει να οδηγήσει, εξηγήστε του γιατί. Αν δεν θέλει να ακούσει, ζητήστε από το γιατρό να του εξηγήσει. Αν ο ασθενής εξακολουθήσει να επιμένει να οδηγεί επικοινωνήστε με το αρμόδιο τμήμα που εκδίδει τις άδειες οδήγησης για να προβεί σε επαναξιολόγηση του διπλώματός του. Στη συνέχεια, φτιάξτε ένα εναλλακτικό σχέδιο για τις ανάγκες μεταφοράς του αγαπημένου σας προσώπου.
Αλτσχάιμερ και άσκηση
Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους με τη νόσο του Αλτσχάιμερ να διατηρήσουν κάποια μυϊκή δύναμη και συντονισμό. Επίσης, βελτιώνει τη διάθεση και μπορεί να μειώσει το άγχος. Συζητήστε με το γιατρό για να μάθετε ποια είδη άσκησης είναι κατάλληλα. Επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες, όπως το περπάτημα, η κηπουρική, ή ακόμα και το πλύσιμο των ρούχων μπορεί να είναι αποτελεσματικές στη δημιουργία μιας αίσθησης ηρεμίας.
Αλτσχάιμερ και φάρμακα
Δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο του Αλτσχάιμερ, ούτε γνωστός τρόπος για να επιβραδυνθεί η βλάβη των νεύρων μέσα στον εγκέφαλο. Αλλά υπάρχει μια ποικιλία από φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της νοητικής λειτουργίας και την επιβράδυνση της νόσου. Αν αυτές οι θεραπείες χορηγηθούν κατά τα πρώτα στάδια του Αλτσχάιμερ, τότε το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να είναι σε θέση να παραμείνει ανεξάρτητο και να διαχειρίζεται σωστά τις καθημερινές του ρουτίνες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Ο ρόλος του ανθρώπου που επωμίζεται τη φροντίδα του ασθενή
Ο άνθρωπος που θα αναλάβει κάποιον ασθενή από τη νόσο του Αλτσχάιμερ θα πρέπει να είναι έτοιμος να κάνει πολλά επαγγέλματα ταυτόχρονα. Να είναι μάγειρας, σοφέρ, λογιστής, οικιακή βοηθός. Την ώρα που θα πρέπει να ετοιμάσετε φαγητό ή να τακτοποιήσετε τα οικονομικά, καλό είναι να ενθαρρύνετε τον ασθενή να κάνει κάποιες δραστηριότητες που θα τον κάνουν να νοιώσει ανεξάρτητος. Να βοηθήσει για παράδειγμα με την τακτοποίηση των ντουλαπιών. Καλό είναι να βάλετε σε κάποιο σημείο χαρτάκια με τα οποία θα τού υπενθυμίζετε τις καθημερινές εργασίες.
Οι προκλήσεις που επιφυλάσσει η φροντίδα ενός ασθενή με Αλτσχάιμερ
Στα αρχικά στάδια της νόσου του Αλτσχάιμερ, οι ασθενείς συχνά καταλαβαίνουν τι συμβαίνει και αισθάνονται ντροπή και άγχος. Παρατηρήστε τυχόν σημάδια κατάθλιψης, επειδή αυτό συχνά αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή. Στα προχωρημένα στάδια, το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να γίνει παρανοϊκό ή βίαιο και θα μπορούσε ακόμα και να στραφεί εναντίον σας. Να θυμάστε ότι η ασθένεια είναι υπεύθυνη για αυτή την αλλαγή. Ειδοποιήστε το γιατρό αν παρατηρήσετε βίαιη συμπεριφορά.
Το «σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος»
Μερικοί άνθρωποι με Αλτσχάιμερ αγχώνονται όταν δύει ο ήλιος. Αυτή η αναταραχή τείνει να διαρκέσει μέχρι το βράδυ και μερικές φορές σε όλη τη διάρκεια της νύχτας. Η αιτία δεν είναι γνωστή, αλλά υπάρχουν ορισμένες στρατηγικές για να εκτονωθεί η ένταση. Κρατήστε το σπίτι καλά φωτισμένο και κλείστε τις κουρτίνες πριν το ηλιοβασίλεμα. Προσπαθήστε να αποσπάσετε την προσοχή του αγαπημένου σας προσώπου με μια αγαπημένη δραστηριότητα ή μια τηλεοπτική εκπομπή. Επίσης, περιορίστε την καφεΐνη μετά το πρωινό.
Οταν το αγαπημένο σας πρόσωπο δεν σας γνωρίζει
Πολλοί άνθρωποι με νόσο του Αλτσχάιμερ έχουν πρόβλημα στο να θυμούνται ονόματα – ακόμη και εκείνα των στενών μελών της οικογένειας. Μια προσωρινή λύση είναι να γράψετε πάνω στις φωτογραφίες των φίλων και συγγενών σας τα ονόματά τους. Στο τέλος, ο ασθενής δεν θα μπορεί πια να αναγνωρίσει πρόσωπα και θα αντιμετωπίζει τους οικείους του σα να είναι ξένοι. Αυτό μπορεί να είναι μια οδυνηρή στιγμή για τα μέλη της οικογένειας, ειδικά για το πρόσωπο που έχει την κύρια φροντίδα του ασθενή.
Προειδοποιητικά σημάδια του στρες του φροντιστή
Η φροντίδα ενός ατόμου που πάσχει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ μπορεί να κουράσει τον φροντιστή σε μέγιστο βαθμό, τόσο σωματικά, όσο και διανοητικά. Τα σημάδια άγχους του φροντιστή περιλαμβάνουν, θυμό, θλίψη, εναλλαγές διάθεσης, πονοκέφαλο, πόνους στην πλάτη, δυσκολία στη συγκέντρωση και δυσκολία στον ύπνο.
Η φροντίδα του φροντιστή
Για να αποφευχθεί η εξουθένωση του φροντιστή πρέπει να εξασφαλίσετε την δυνατότητα να κάνει κάτι που απολαμβάνει κάθε ημέρα. Αν είστε εσείς ο φροντιστής, θα πρέπει να μείνετε σε επαφή με τους φίλους σας και να ασχολείστε με τα χόμπι σας, όποτε βρίσκετε την ευκαιρία. Βρείτε έναν φίλο ή συγγενή που μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά για εσάς και να αναλάβει κάποιες ώρες της ημέρας τον ασθενή, ώστε να «ξεκλέψετε» στιγμές ξεκούρασης.
Βασικά έγγραφα, νομικά και άλλα…
Αν το αγαπημένο σας πρόσωπο είναι ακόμη σε θέση να λάβει σημαντικές αποφάσεις, επικοινωνήστε με έναν δικηγόρο για τη σύνταξη οδηγιών σχετικά με νομικά έγγραφα που το αφορούν ή ακόμα και για τις αποφάσεις της υγειονομικής του περίθαλψης και της διαχείρισης των οικονομικών του. Αυτό πρέπει να γίνει, προκειμένου να αποφευχθεί η σύγχυση, όταν το αγαπημένο σας πρόσωπο δεν θα είναι πλέον σε θέση να αναφέρει τις επιθυμίες του.
Φροντίδα με την πρόσληψη νοσηλευτή
Πολλοί ασθενείς εκφράζουν επιθυμία να παραμείνουν στα σπίτια τους, όσο το δυνατόν περισσότερο. Δυστυχώς, μπορεί να έχουν πρόβλημα να ντυθούν ή να χρησιμοποιήσουν μόνοι τους το μπάνιο. Ενας νοσηλευτής ή βοηθός υγείας στο σπίτι μπορεί να βοηθήσει με τα θέματα της προσωπικής υγιεινής και τις άλλες καθημερινές εργασίες, οπότε αν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα φροντίστε να προσλάβετε κάποιον.
Θεραπευτήρια φροντίδας ασθενών με Αλτσχάιμερ
Μπορεί κάποια μέρα να μην μπορείτε πια να φροντίζετε το αγαπημένο σας πρόσωπο στο σπίτι. Αν δεν χρειάζεται 24ωρη νοσηλευτική φροντίδα, ένα θεραπευτήριο μπορεί να είναι η κατάλληλη επιλογή, καθώς παρέχει στέγαση, γεύματα και διάφορες δραστηριότητες. Ψάξτε για ένα θεραπευτήριο με ειδική μονάδα φροντίδας ασθενών με Αλτσχάιμερ που παρέχει επίβλεψη και προσωπική φροντίδα για την κάλυψη των αναγκών των ατόμων με άνοια.
Τελικό στάδιο του Αλτσχάιμερ
Οι άνθρωποι με προχωρημένο Αλτσχάιμερ μπορεί να χάσουν την ικανότητα να περπατήσουν, να μιλήσουν ή να απαντήσουν στις ερωτήσεις των άλλων. Τελικά η ασθένεια θα παρεμποδίσει ζωτικές λειτουργίες, όπως την ικανότητα της κατάποσης. Ο ασθενής δεν θα καταλαβαίνει τι ακριβώς πρέπει να κάνει, για να καταπιεί την τροφή του. Οι ασθενείς σ’ αυτό το στάδιο θα πρέπει να επωφεληθούν από την φροντίδα νοσηλείας που παρέχει ανακούφιση από τον πόνο και άνεση στο τελικό στάδιο της ασθένειας.
Βοηθήστε τα παιδιά να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα
Οταν υπάρχουν παιδιά στην οικογένεια, μπορεί να αισθανθούν σύγχυση, φόβο, ή ακόμα και αγανάκτηση όταν ένα μέλος της οικογένειας πάθει Αλτσχάιμερ. Αφήστε το παιδί να καταλάβει ότι τα συναισθήματα που νοιώθει είναι φυσιολογικά και απαντήστε στις ερωτήσεις του σχετικά με την ασθένεια, με όσο μεγαλύτερη ειλικρίνεια μπορείτε. Βοηθήστε το παιδί να γιορτάσει ευτυχισμένες αναμνήσεις από τον ασθενή κοιτάζοντας ένα λεύκωμα με φωτογραφίες από κοινές στιγμές.