Ίντερσεξ: Το «Ι» του όρου ΛΟΑΤΚΙ+ – Ποια άτομα χαρακτηρίζονται διαφυλικά

Το ίντερσεξ (intersex), ένας όρος που συχνά παρεξηγείται, αναφέρεται σε μια ποικιλία βιολογικών διακυμάνσεων που ξεφεύγουν από τις τυπικές κατηγορίες του αρσενικού και του θηλυκού.

Τα διαφυλικά άτομα, που κάποτε ονομάζονταν ερμαφρόδιτα και πλέον περιλαμβάνονται στο ευρύτερο LGBTQI+ (ΛΟΑΤΚΙ+) φάσμα, υπογραμμίζουν την πολύπλοκη και πολυποίκιλη φύση της ανθρώπινης βιολογίας και ταυτότητας φύλου. Η κατανόηση και η αποδοχή των διαφυλικών ατόμων ως μέρος του φυσικού φάσματος της ανθρώπινης βιολογίας είναι κρίσιμη για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ευημερίας τους. Καθώς πλέον αυξάνεται η ευαισθητοποίηση, αυξάνεται και η ελπίδα για ένα μέλλον όπου τα διαφυλικά άτομα μπορούν να ζουν χωρίς κάποιο κοινωνικό στίγμα και να έχουν αυτονομία πάνω στα σώματά τους.

Τι είναι ίντερσεξ

Ο όρος αναφέρεται σε ένα εύρος βιολογικών παραλλαγών όπου τα χαρακτηριστικά του φύλου ενός ατόμου δεν ταιριάζουν στις τυπικές κατηγορίες του αρσενικού ή του θηλυκού. Αυτές οι παραλλαγές μπορούν να σχετίζονται με τα χρωμοσώματα, τα γεννητικά όργανα, την αναπαραγωγική ανατομία ή έναν συνδυασμό αυτών των παραγόντων, και δεν αποτελεί πρόβλημα υγείας.

Βιολογικές παραλλαγές

Τα ίντερσεξ χαρακτηριστικά μπορούν να εκδηλωθούν με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να έχει θηλυκά χρωμοσώματα (XX) αλλά ασαφή ή αρσενικά γεννητικά όργανα, ή αρσενικά χρωμοσώματα (XY) αλλά ασαφή ή θηλυκά γεννητικά όργανα. Ορισμένα διαφυλικά άτομα έχουν τόσο ωοθηκικό όσο και ορχικό ιστό, μια κατάσταση γνωστή ως «true gonadal intersex» (αληθινό γοναδικό ίντερσεξ). Υπάρχουν πάνω από 40 αναγνωρισμένες διαφυλικές παραλλαγές, καθεμία με μοναδικά χαρακτηριστικά, ωστόσο συνήθως συνοψίζονται σε 4.

Κατηγορίες ίντερσεξ

• 46, XX: Άτομα με θηλυκά χρωμοσώματα αλλά ασαφή ή αρσενικά γεννητικά όργανα. Οι αιτίες μπορεί να περιλαμβάνουν έκθεση σε αρσενικές ορμόνες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή ορισμένες ορμονικές ανεπάρκειες.
• 46, XY: Άτομα με αρσενικά χρωμοσώματα αλλά ασαφή ή θηλυκά γεννητικά όργανα. Οι αιτίες μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα με το σχηματισμό ή τη λειτουργία της τεστοστερόνης ή σύνδρομο αναισθησίας στα ανδρογόνα.
• Τrue Gonadal Intersex (αληθινό γοναδικό ίντερσεξ): Άτομα με τόσο ωοθηκικό όσο και ορχικό ιστό. Οι αιτίες δεν είναι καλά κατανοητές, αλλά μπορεί να συνδέονται με περιβαλλοντικούς παράγοντες.
• Complex Intersex (σύνθετο ίντερσεξ): Περιλαμβάνει χρωμοσωμικές διαμορφώσεις διαφορετικές από τις 46, XX ή 46, XY, με αποτέλεσμα μια άτυπη ανάπτυξη του φύλου που δεν ταιριάζει σε άλλες κατηγορίες.

Τα φυσικά χαρακτηριστικά των διαφυλικών ατόμων

Τα διαφυλικά άτομα μπορεί να παρουσιάζουν διάφορα φυσικά χαρακτηριστικά, όπως:

• Ασαφή γεννητικά όργανα: Γεννητικά όργανα που δεν είναι ξεκάθαρα αρσενικά ή θηλυκά, όπως μια μεγαλύτερη από το συνηθισμένο κλειτορίδα ή ένα μικρότερο από το συνηθισμένο πέος.
• Χρωμοσωμικές διακυμάνσεις: Μη τυπικές χρωμοσωμικές διαμορφώσεις, όπως XXY ή μωσαϊκή γενετική σύσταση, όπου μερικά κύτταρα έχουν χρωμοσώματα XX και άλλα XY.
• Διαφορές στην εσωτερική ανατομία: Διαφορές μεταξύ εξωτερικών και εσωτερικών αναπαραγωγικών οργάνων.

Σε τι συχνότητα εμφανίζεται το ίντερσεξ;

Η συχνότητα των διαφυλικών χαρακτηριστικών ποικίλλει ανάλογα με τους ορισμούς και τις καταστάσεις που περιλαμβάνονται στις εκτιμήσεις. Οι χαμηλότερες εκτιμήσεις προτείνουν περίπου 0,018% του πληθυσμού (1 στα 5.500 έως 6.000 γεννήσεις), ενώ οι υψηλότερες εκτιμήσεις προτείνουν μέχρι και 1,7% (περίπου 1 στα 100 άτομα). Μια συχνά αναφερόμενη κλίμακα είναι 1 στις 1.500 έως 1 στις 2.000 γεννήσεις.

Ιστορικό πλαίσιο

Ιστορικά, οι διαφυλικές καταστάσεις ταξινομούνταν ως «διαταραχές της ανάπτυξης του φύλου» (DSD), ένας όρος που τώρα δεν θεωρείται αποδεκτός καθώς στιγματίζει κοινωνικά τα άτομα. Οι ιατρικές παρεμβάσεις, όπως οι χειρουργικές επεμβάσεις για την «κανονικοποίηση» της εμφάνισης των γεννητικών οργάνων, ήταν συχνές στο παρελθόν αλλά πλέον αυξάνεται η κριτική προς αυτές. Αυτές οι επεμβάσεις, που συχνά εκτελούνται σε βρέφη, έχουν οδηγήσει σε σημαντικά φυσικά και ψυχολογικά προβλήματα αργότερα στη ζωή αυτών των ατόμων.

Ταυτότητα φύλου

Τα διαφυλικά άτομα, όπως και οποιοσδήποτε άλλος, μπορεί να έχουν διάφορες ταυτότητες φύλου. Ορισμένα άτομα μπορεί να ταυτίζονται ως άνδρες, γυναίκες, μη δυαδικά (non binary) ή άλλες ταυτότητες. Είναι σημαντικό να διακρίνουμε το φύλο (βιολογικά χαρακτηριστικά) από την ταυτότητα φύλου (κοινωνική ταυτότητα), καθώς τα διαφυλικά άτομα μπορεί να έχουν ταυτότητες φύλου που δεν ευθυγραμμίζονται με το φύλο που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση.

Το ίντερσεξ στο 2024

Επιστήμονες και υπέρμαχοι των διαφυλικών δικαιωμάτων τονίζουν ότι το ίντερσεξ είναι μια φυσική παραλλαγή στη βιολογία των ανθρώπων και όχι διαταραχή. Υποστηρίζουν επίσης ότι οι ιατρικές παρεμβάσεις πρέπει να περιορίζονται σε περιπτώσεις όπου είναι απαραίτητες για λόγους υγείας, υπερασπίζοντας το δικαίωμα των ατόμων να αποφασίζουν για το σώμα τους όταν είναι μεγαλύτερα.

Αυτή η εξέλιξη αντικατοπτρίζει την ευρύτερη κατανόηση και αποδοχή της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, προκαλώντας τους αυστηρούς δυαδικούς ορισμούς του φύλου (άνδρας – γυναίκα) και υπογραμμίζοντας την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και του φύλου.