Οι 4 άξονες για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης – Η ευθύνη του κράτους και η σημασία ενεργοποίησης των πολιτών

Με τις θερμοκρασίες που σημειώνονται να σπάνε κάθε προηγούμενο ρεκόρ, τη συχνότητα των καυσώνων να είναι μεγαλύτερη από ποτέ και τις περιόδους ξηρασίας να εμφανίζονται όλο και συχνότερα, ο κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιάς αυξάνεται και καθιστά την αντιπυρική περίοδο που διανύουμε ιδιαίτερα δύσκολη. Την κρισιμότητα της κατάστασης φανερώνει και η έναρξη της αντιπυρικής περιόδου νωρίτερα, καθώς από τις αρχές Απριλίου ξεκίνησε η μάχη των πυροσβεστών με τις φλόγες σε πολλές περιοχές της χώρας.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης απειλούν πλέον αισθητά όλες τις πτυχές της ζωής των ανθρώπων και η ανάγκη σχεδιασμού και εφαρμογής μίας εθνικής στρατηγικής για την προστασία των πολιτών από τους περιβαλλοντικούς κινδύνους είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Τα κύματα καύσωνα, οι πλημμύρες, οι ξηρασίες και οι πυρκαγιές λαμβάνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις και θέτουν σε κίνδυνο τον άνθρωπο, την κοινωνία, το περιβάλλον και την οικονομία. Αυτή η νέα πραγματικότητα έχει τοποθετήσει τη διαχείριση του κινδύνου από φυσικές καταστροφές στο επίκεντρο της κυβερνητικής πολιτικής.

Τι είναι όμως αυτό που καθιστά επιτυχημένο ένα σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων και την ασφάλεια των πολιτών; Σε ποιους πυλώνες πρέπει να βασίζεται μία σύγχρονη και αποτελεσματική στρατηγική διαχείρισης της κλιματικής κρίσης; Η απάντηση βρίσκεται στην Εθνική Στρατηγική για την Κλιματική Κρίση και την Πολιτική Προστασία που έχει σχεδιάσει και εφαρμόζει η Πολιτεία.

Πρόκειται για μία στρατηγική με ολιστική προσέγγιση, που βασίζεται στους ακόλουθους 4 άξονες:

1. Πρόληψη: Η αξία της πρόληψης για την αποφυγή ή τον μετριασμό των επιπτώσεων μίας περιβαλλοντικής καταστροφής είναι αδιαμφισβήτητη και αποτελεί βασικό σημείο της στρατηγικής που ακολουθεί η Πολιτεία. Οι πολιτικές πρόληψης περιλαμβάνουν την επένδυση σε νέες τεχνολογίες και σύγχρονο εξοπλισμό για την αναβάθμιση των υποδομών και εγκαταστάσεων της χώρας, καθώς και τη βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού που στελεχώνει τον Εθνικό Μηχανισμό. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται και το Τεχνολογικό πρόγραμμα εξοπλισμού του Πυροσβεστικού Σώματος και της Πολιτικής Προστασίας «ΑΙΓΙΣ», ύψους 2,1 δισ. ευρώ, το οποίο εξασφάλισε η Πολιτεία και θα εκσυγχρονίσει καταλυτικά τις τεχνολογικές δυνατότητες της χώρας στην πολιτική προστασία. Η χώρα μας θα αρχίζει να παραλαμβάνει τον εξοπλισμό από το καλοκαίρι του 2025 και η παράδοση θα ολοκληρωθεί μέχρι το 2030. Επιπλέον, οι πολιτικές πρόληψης αφορούν στην καλλιέργεια της περιβαλλοντικής κουλτούρας στην κοινωνία, μέσω της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για τη σημασία της πρόληψης αλλά και την αναγκαιότητα συμμετοχής τους σε αυτή την εθνική προσπάθεια. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και τα μέτρα που πρέπει να ακολουθούν οι πολίτες σύμφωνα με το Πυροσβεστικό Σώμα για τον μετριασμό των συνεπειών των πυρκαγιών.

2. Ετοιμότητα: Για τη διευκόλυνση της ταχείας και αποτελεσματικής αντίδρασης της Πολιτείας σε περίπτωση περιβαλλοντικών καταστροφών, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη μηχανισμών ετοιμότητας με στόχο την αξιολόγηση και έγκαιρη προειδοποίηση των κινδύνων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δημιουργία της Επιτροπής Εκτίμησης Κινδύνου από ακραία καιρικά φαινόμενα, η οποία απαρτίζεται από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό. Βασικές αρμοδιότητες της Επιτροπής είναι η παρακολούθηση των επικίνδυνων φυσικών φαινομένων, η πρόγνωση για πιθανές συνέπειες σε υποδομές και στην υγεία των πολιτών, και η λήψη προληπτικών μέτρων για την προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών. Την ετοιμότητα της Πολιτείας ενισχύει και η υλοποίηση οργανωμένων προληπτικών ασκήσεων, όπως αυτή που πραγματοποιήθηκε από το Πυροσβεστικό Σώμα τον Μάιο στη Σιθωνία για την προληπτική απομάκρυνση πληθυσμού λόγω δασικής πυρκαγιάς.
3. Αντιμετώπιση: Για την επιτυχή αντιμετώπιση των συνεπειών μίας φυσικής καταστροφής απαιτείται η αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της χώρας με την αξιοποίηση των διαθέσιμων εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων. Ενδεικτικά, Πυροσβεστικό Σώμα έχει ενισχυθεί από το 2022, με τη δύναμη να έχει αυξηθεί στους 15.000 μόνιμους πυροσβέστες και άλλους 2.500 εποχικούς, ενώ ο αριθμός εθελοντών πυροσβεστών έχει διπλασιαστεί, φτάνοντας τους 5.000. Επιπλέον, έχουν ενταχθεί 470 εθελοντικές οργανώσεις Πολιτικής Προστασίας στον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Σχετικά με τα εναέρια μέσα, που φέτος ανέρχονται σε 88 και έχουν στη διάθεσή τους και επιβραδυντικό υγρό, θα κινητοποιούνται άμεσα από την έναρξη των δασικών πυρκαγιών, περίπου εντός 20 λεπτών. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται μεταξύ άλλων και το πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ», στο οποίο περιλαμβάνονται η απόκτηση 1100 νέων οχημάτων της πυροσβεστικής, 7 ολοκαίνουριων Canadair, 7 ελικοπτέρων μεσαίου τύπου δασοπυρόσβεσης και μεταφοράς δασοκομάντος, 101 drones, μετεωρολογικών σταθμών, ραντάρ, μέσων ατομικής προστασίας για πυροσβέστες και εθελοντές, καθώς και η αναβάθμιση της υποδομής του 112.
4. Αποκατάσταση: Για την αποκατάσταση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών, παράλληλα με τα έκτακτα μέτρα στήριξης που θεσπίζονται για τους πληγέντες, η ανάγκη ενίσχυσης και αναβάθμισης του κρατικού μηχανισμού είναι αδιαμφισβήτητη. Με το πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ», η Πολιτεία έχει εξασφαλίσει μεταξύ άλλων 776 ειδικά μέσα περιπολίας και απομάκρυνσης πολιτών, 728 πυροσβεστικά οχήματα και λοιπά μέσα για το Πυροσβεστικό Σώμα και 300 οχήματα επιτήρησης Αγροδασικών περιοχών για τη Δασική Υπηρεσία.

Οι εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που σημειώνονται τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως έχουν θέσει την κλιματική αλλαγή στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας της χώρας. Η Πολιτεία εφαρμόζει με συνέπεια και αποτελεσματικότητα πράξεις ευθύνης για να θωρακίσει τον τόπο μας απέναντι στον κίνδυνο της κλιματικής κρίσης. Οι 4 άξονες Πρόληψη – Ετοιμότητα – Αντιμετώπιση – Αποκατάσταση αποτελούν τους καίριους πυλώνες για την προσαρμογή της χώρας μας στα νέα, καινοφανή δεδομένα, καθώς και τον πυρήνα της προσέγγισης της Πολιτείας στη διαχείριση των κινδύνων που προκύπτουν από την κλιματική κρίση. Σε αυτή την προσπάθεια ωστόσο πρέπει να ενταχθούν και οι πολίτες, με την ωρίμανση της περιβαλλοντικής συνείδησης να αποτελεί το αποτελεσματικότερο μέσο για την ενεργοποίησή τους. Η νοοτροπία της πρόληψης θα βοηθήσει το έργο της Πολιτείας στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και έχει τη δύναμη να μετριάσει τις συνέπειες μίας περιβαλλοντικής κρίσης.