Φανουρόπιτα: Η ιστορία της και 4 εύκολες συνταγές

Η φανουρόπιτα ή αλλιώς πίτα του Αγίου Φανουρίου είναι μια νηστίσιμη πίτα που φτιάχνεται στις 26 Αυγούστου, μία ημέρα πριν από την 27η που τιμάται ο Άγιος Φανούριος. Οι νοικοκυρές συνηθίζουν να φτιάχνουν φανουρόπιτες, τις οποίες μοιράζουν στη γειτονιά αφού ευλογηθούν πρώτα από την εκκλησία.

Με το πέρασμα των χρόνων, καθιερώθηκε να φτιάχνουμε φανουρόπιτα για να βρούμε κάτι που χάσαμε. Πολλοί, εξάλλου, συνδέουν αυτή την ιδιότητα του Αγίου Φανουρίου και της πίτας με το όνομα του Αγίου, που προκύπτει από το ρήμα «φαίνω» που σημαίνει αποκαλύπτω.

Τη δύναμη που αποδίδεται στην πίτα έρχονται να ενισχύσουν και τα υλικά της, τα οποία είναι πάντοτε 7 ή 9.

Ακολουθούν τέσσερις συνταγές για φανουρόπιτα:

Η παραδοσιακή

Υλικά

• 1 ποτήρι λάδι (ιδανικά μισό ελαιόλαδο – μισό ηλιέλαιο)

• 2 ποτήρια ζάχαρη διαλυμένη σε 1 ποτήρι χλιαρό νερό

• 20 γρ. μαγιά (προτιμήστε τη νωπή) διαλυμένη σε 1 ποτήρι χλιαρό νερό (προζύμι)

• 1 κουταλιά κανέλλα

• ½ κουταλιά μοσχοκάρυδο

• ½ κουταλιά γαρύφαλλο

• μισό κιλό αλεύρι που φουσκώνει μόνο του

Εκτέλεση

Διαλύετε τη μαγιά στο χλιαρό νερό και προσθέτετε μερικές κουταλιές από το αλεύρι ώστε να γίνει ένας χυλός (με υφή φρουτόκρεμας μωρού). Το αφήνετε σε ζεστό μέρος για λίγο (ιδανικά, σε θερμοθάλαμο φούρνου σε θερμοκρασία περί των 40 βαθμών). Θα «ανέβει» γρήγορα…

Ανακατεύετε το υπόλοιπο αλεύρι σε μια λεκάνη με το ελαφρά ζεσταμένο λάδι, ώστε να προκυψει ένα τρίμα υφής χώματος, χωρίς σβώλους αλευριού. Προσθέτετε το ζαχαρόνερο, κατόπιν τα μπαχαρικά και τελευταίο το προζύμι και ανακατεύετε καλά ζυμώνοντας με τα χέρια ή στο μίξερ με τον γάντζο.

Τοποθετείτε το μείγμα σε λαδωμένο και αλευρωμένο ταψί και το αφήνετε (όπως γίνεται με τα τσουρέκια), σε ζεστό μέρος ή ιδανικά σε θερμοθάλαμο φούρνου σε θερμοκρασία περί των 40 βαθμών).

Πασπαλίζετε με σουσάμι και παπαρουνόσπορο. (προαιρετικά). Ψήνετε για 45′ περίπου (ποικίλει ανάλογα το φούρνο) σε μεγάλο στρογγυλό ταψί (26 εκ.) στους 180 βαθμούς (αέρας) ή 160-170 (αντιστάσεις) – ελέγχετε μετά τα 40′ με μαχαίρι αν έχει ψηθεί (στην ίδια λογική με τα κέικ). Φυσικά δεν ανοίγετε φούρνο το πρώτο μισάωρο για να μην “κάτσει” το αρτοσκεύασμα.

Φανουρόπιτα από τον Άκη Πετρετζίκη

Υλικά

375 γρ. σπορέλαιο
375 γρ. χυμό πορτοκαλιού
300 γρ. κρυσταλλική ζάχαρη
1 κ.γ. μαγειρική σόδα
1 κ.γ. κανέλα
1/4 κ.γ. γαρίφαλο
540 γρ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του
120 γρ. καρύδια
75 γρ. σταφίδες, (προαιρετικά)
αλάτι
Για το σερβίρισμα
1 κ.σ. άχνη ζάχαρη
φύλλα δυόσμου

Μέθοδος εκτέλεσης

Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 170ο C στον αέρα.
Σε ένα μεγάλο μπολ βάζουμε το σπορέλαιο, 250 γρ. χυμό πορτοκάλι, τη ζάχαρη και ανακατεύουμε με ένα σύρμα μέχρι να λιώσει η ζάχαρη.
Σε ένα άλλο μπολ βάζουμε τα 125 γρ. χυμό πορτοκάλι, τη σόδα, την κανέλα, το γαρίφαλο και ανακατεύουμε με ένα πιρούνι μέχρι να αφρίσει η σόδα.
Προσθέτουμε το μείγμα με τη σόδα στο μπολ με τη ζάχαρη και ανακατεύουμε με ένα σύρμα.
Βάζουμε στο μπολ το αλεύρι, τα καρύδια, το αλάτι, τις σταφίδες και ανακατεύουμε με μία κουτάλα μέχρι να ομογενοποιηθούν τα υλικά.
Μεταφέρουμε σε ένα λαδωμένο και αλευρωμένο ταψί 25×30 εκ. και ψήνουμε για 50-60 λεπτά.
Αφήνουμε να κρυώσει καλά και σερβίρουμε με ζάχαρη άχνη και φύλλα δυόσμου.

Tips:

1. Προσοχή: αφήνουμε να κρυώσει πολύ καλά πριν κόψουμε.

2. Η φανουρόπιτα συνήθως τρίβεται επειδή το μείγμα μας δεν έχει αβγά. Εάν δεν θέλετε να τρίβεται, μπορείτε να χτυπήσετε πολύ περισσότερο το μείγμα, αλλά στην περίπτωση αυτή ίσως το γλυκό σας βγάλει περισσότερο λάδι στο ψήσιμο.

Φανουρόπιτα της Αργυρώς Μπαρμπαρίγου

Υλικά

280 γρ. ελαιόλαδο απαλό (ή ηλιέλαιο)
290 γρ. ψιλή ζάχαρη
110 γρ. γλυκό κρασί
330 γρ. χυμό πορτοκάλι και ξύσμα από 2 πορτοκάλια
1 κ.γ. σόδα
Κανελογαρίφαλα
4 φλ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του (500 γραµ)
Προαιρετικά

60 γρ. σουσάμι
140 γρ. σταφίδες ανάμεικτες
120 γρ. καρύδια ψιλοκομμένα
Για το μείγμα μπαχαρικών

1 κ.γ. γεμάτο κανέλα
1/2 κ.γ. γαρίφαλο
1/3 κ.γ. μοσχοκάρυδο

Για το μίγμα της φανουρόπιτας
Σε ένα μπολ βάζουμε το λάδι, τη ζάχαρη, το ξύσμα και τα κανελογαρίφαλα.

Με σύρμα δουλεύουμε το μείγμα για 2 με 3 λεπτά να γίνει σαν κρέμα και να λιώσει καλά η ζάχαρη.

Προσθέτουμε το κρασί κι ανακατεύουμε το μίγμα.

Διαλύουμε τη μαγειρική σόδα στο χυμό πορτοκάλι σε μια κανάτα και ανακατεύουμε πάνω από το μπολ με το μίγμα, γιατί φουσκώνει και χύνεται ο χυμός.

Ανακατεύουμε το πορτοκάλι μέσα στα υλικά.

Προσθέτουμε το αλεύρι και με το σύρμα ανακατεύουμε.

Το μίγμα θα μοιάζει με χυλός.

Θα χρησιμοποιήσουμε ελαφρά λαδωμένο ταψί 30×24 εκ.

Αν χρησιμοποιήσετε σουσάμι, πασπαλίζετε το μισό στη βάση και στα τοιχώματα του ταψιού. Το υπόλοιπο θα το πασπαλίσετε στην επιφάνεια της.

Για το ψήσιμο
Έχουμε προθερμάνει καλά τον φούρνο στις αντιστάσεις πάνω κάτω, στους 170°C βαθμούς και θα ψήσουμε στην κάτω σχάρα για 1 ώρα και 10 λεπτά περίπου.

Εναλλακτικά, ψήνουμε στον αέρα στους 160°C βαθμούς, στην μεσαία σχάρα για περίπου 50 λεπτά.

Πριν την βγάλουμε από το φούρνο, τσεκάρουμε το κέντρο της με μαχαίρι, να βεβαιωθούμε ότι ψήθηκε σωστά. Το μαχαίρι πρέπει να βγαίνει στεγνό από ζύμη.

Αφού ψηθεί, θα φουσκώσει και θα διπλασιαστεί σε όγκο, η επιφάνεια της θα ροδίσει καλά και το άρωμα της θα σας τρελάνει.

Για το σερβίρισμα
Αφήστε να κρυώσει και να τραβήξει τα υγρά από την θερμοκρασία του φούρνου.

Κόψτε σε κομμάτια και σερβίρετε κι αν θέλετε πασπαλίστε με άχνη και κανέλα.

Tips: Θέλει καλό ψήσιμο σε μέτρια θερμοκρασία γύρω στην 1 ώρα και κάτι ή 1 ώρα παρά, ανάλογα με ποιο τρόπο θα ψήσετε, αντιστάσεις ή αέρα.

Πρέπει να λιώσει καλά η ζάχαρη μέσα στο λάδι και τα δυο μαζί να γίνουν σαν κρέμα.

Η ζύμη της πρέπει να είναι σαν χυλός όχι σφιχτή.

Πρέπει να ανακατέψετε το μείγμα όσο λιγότερο γίνεται, από την ώρα που θα μπει το αλεύρι. Αλλιώς, θα γίνει ελαστική και σφιχτή.

Αν δεν έχετε γλυκό κρασί, ανακατέψετε λίγο πετιμέζι ή μέλι, με ένα οποιοδήποτε κρασί.

Αν χρησιμοποιήσετε καρύδια και σταφίδες, για να μείνουν σε όλη τη φανουρόπιτα και να μην πάνε στον πάτο του ταψιού κάντε το εξής:

Βάλτε καρύδια χοντροκομμένα και σταφίδες σε ένα μπολ.

Ραντίστε με 2 με 3 κουταλιές κρασί ή χυμό πορτοκάλι κι ανακατέψτε να βραχούν.

Πασπαλίστε με λίγο από το συνολικό αλεύρι.

Ανακατέψτε ξανά για να ντυθούν όλα με το αλεύρι.

Αφού προσθέσετε το αλεύρι στα υλικά, ρίξτε μέσα και τα καρύδια με τις σταφίδες.

Κάντε απαλό ανακάτεμα.

Γιατί τρίβεται η φανουρόπιτα και γιατί λασπώνει;
2 μυστικά για να μην τρίβεται η φανουρόπιτα και να μην λασπώνει ποτέ. Η φανουρόπιτα σου θα βγαίνει πάντα αφράτη. Δες τα μυστικά μου και από δω και πέρα η ωραιότερη φανουρόπιτα δεν τρίβεται και δεν λασπώνει. Είναι πάντα αφράτη και υπέροχη.

Για να μην τρίβεται η φανουρόπιτα 2 πράγματα πρέπει να προσέξετε
Η ζάχαρη πρέπει να είναι πολύ ψιλή και να λιώσει πολύ καλά με το λάδι. Γι’ αυτό αν η ζάχαρη που έχετε είναι με χοντρό κόκκο, αλέστε την στο μπλέντερ να γίνει πούδρα. Προχωρήστε στην ανάμειξη με το λάδι και ανακατέψτε πολύ καλά μέχρι να λιώσει η ζάχαρη στα υγρά. Αν βάλετε καρύδια μέσα στη φανουρόπιτα φροντίστε να είναι ψιλοκομμένα για να μην τρίβεται το κομμάτι όταν το κόβετε. Για να μην τρίβεται η φανουρόπιτα δεν πρέπει να στεγνώσει στο ψήσιμο. Γι’ αυτό προσέξτε να μην παραψήνετε τη φανουρόπιτα γιατί στεγνώνει πολύ κι αφού δεν έχει αυγό το μίγμα να δέσει, να κρατήσει συνοχή, αν ψηθεί παραπάνω στεγνώνει πολύ και μετά τρίβεται. Προσέξτε το φούρνο σας γιατί κάθε φούρνος ψήνει διαφορετικά.

Για να μην λασπώνει η φανουρόπιτα πάλι πρέπει να προσέξετε το ψήσιμο.
Αν βγει νωρίτερα από το φούρνο από όσο πρέπει, τότε η φανουρόπιτα λασπώνει μιας και στην καρδιά της δεν έχει στεγνώσει σωστά το μείγμα ώστε να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Για να είσαι σίγουρος ότι ψήθηκε σωστά, πριν βγάλεις από το φούρνο το ταψί, θα μπήξεις την καθαρή λάμα του μαχαιριού στην καρδιά της φανουρόπιτας. Αν η λάμα βγαίνει στεγνή από ζύμη τότε είναι έτοιμη. Αν η λάμα του μαχαιριού έχει ίχνη ζύμης επάνω τότε η φανουρόπιτα χρειάζεται ακόμα λίγα λεπτά για να στεγνώσει σωστά και να μην λασπώνει.

Φανουρόπιτα από τον Στέλιο Παρλιάρο

Υλικά

300 γρ. ελαιόλαδο + λίγο για το ταψί
300 κόκκινο γλυκό κρασί, όπως Μαυροδάφνη
630 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις + λίγο για το ταψί
1 κ.γ. μπέικιν πάουντερ
250 γρ. ζάχαρη άχνη
150 γρ. σταφίδες
ξύσμα από 1 πορτοκάλι

Για την επιφάνεια

2 κ.σ. ζάχαρη καστανή
ζάχαρη άχνη (προαιρετικά)
λίγες σταφίδες (προαιρετικά)

Εκτέλεση

Σε ένα μεγάλο μπολ ρίχνουμε το ελαιόλαδο και το κρασί και ανακατεύουμε. Προσθέτουμε όλα τα υπόλοιπα υλικά μαζί και ανακατεύουμε με έναν αβγοδάρτη μέχρι να έχουμε ένα ομοιογενές μείγμα. Αδειάζουμε σε ένα λαδωμένο και αλευρωμένο ταψί διαμέτρου 24 εκ. Πασπαλίζουμε την επιφάνεια με την καστανή ζάχαρη και σκορπίζουμε προαιρετικά σταφίδες. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 160°C για 1 ώρα. Αφήνουμε την πίτα να κρυώσει, πασπαλίζουμε (αν θέλουμε) με ελάχιστη άχνη και σερβίρουμε.

Τι αναφέρει η παράδοση για τον Άγιο Φανούριο

Ο Άγιος Φανούριος είναι άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η ιστορική ύπαρξή του αγνοήθηκε μέχρι και τον 14ο αιώνα, οπότε και ανευρέθη εικόνα του, στο νησί της Ρόδου.

Σύμφωνα με την εικόνα του, ο άγιος ήταν νεαρός στρατιώτης ο οποίος υπέστη 12 μαρτύρια. Υπάρχει επίσης η υπόθεση από ερευνητές ότι ο άγιος συγχέεται με τον Άγιο Γεώργιο, καθώς η εικόνα φαίνεται να έχει αρκετές ομοιότητες με αυτή του Αγίου Γεωργίου.

Από την εύρεση της εικόνας θεωρείται προστάτης του νησιού της Ρόδου.

Γρήγορα μάλιστα η φήμη τους ως αγίου του απλώθηκε στα Δωδεκάνησα, την Κύπρο, την Κρήτη, τη Χίο, τη Λέσβο και τον υπόλοιπο ελληνικό χώρο. Σήμερα υπάρχουν πολλές εκκλησίες κτισμένες στο όνομά του. Γιορτάζεται στις 27 Αυγούστου.