Πέθανε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ σε ηλικία 91 ετών

Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, όπως μεταδίδει το Reuters επικαλούμενο το ρωσικό πρακτορείο Interfax και αναμεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων. Σύμφωνα με το νοσοκομείο στο οποίο πέθανε ο 91χρονος υπέφερε για πολύ καιρό από σοβαρή ασθένεια.

 Επί των ημερών του ο Ψυχρός Πόλεμος ανάμεσα σε ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση τερματίστηκε χωρίς να υπάρξει αιματοχυσία, ωστόσο ο Γκορμπατσόφ έμεινε στην Ιστορία διότι δεν κατάφερε να αποτρέψει την κατάρρευσή της Σοβιετικής Ένωσης.

O Γκορμπατσόφ υπέγραψε συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες για μείωση των όπλων και παράλληλα συνεργάστηκε με δυτικές δυνάμεις για να καταργηθεί το «Σιδηρούν Παραπέτασμα» που χώριζε την Ευρώπη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και να ενωθεί ξανά η Δυτική με την Ανατολική Γερμανία.

Ο ίδιος απέφυγε να χρησιμοποιήσει βία σε μεγάλες διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας που σημειώθηκαν στη Σοβιετική Ένωση το 1989 -σε αντίθεση με τους προκατόχους του-.Οι διαδηλώσες αυτες όμως  δημιούργησαν και ενδυνάμωσαν αυτονομιστικά κινήματα εντός των 15 χωρών. Τα κινήματα αυτά διαλύθηκαν με χαοτικό τρόπο τα επόμενα χρόνια. 

Προσπάθησε να εκμοντερνίσει την Σοβιετική Ένωσ

Όταν έγινε γενικός γραμματέας του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος το 1985, σε ηλικία μόλις 54 ετών, είχε θέσει ως στόχο να… εκμοντερνίσει το σύστημα εισάγοντας περιορισμένες πολιτικές αλλά και οικονομικές ελευθερίες, ωστόσο οι μεταρρυθμίσεις του ξέφυγαν από τον έλεγχο.

Η πολιτική του για την ελευθερία του λόγου – επέτρεψε την αδιανόητη μέχρι τότε κριτική για το κομμουνιστικό κόμμα και το ίδιο το κράτος και παράλληλα ενθάρρυνε τα εθνικά κινήματα να ασκήσουν πίεση για ανεξαρτησία στις βαλτικές δημοκρατίες της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Εσθονίας και άλλων χωρών εντός της Ένωσης.

Οι Ρώσοι δεν τον συγχώρεσαν

Πολλοί Ρώσοι δεν συγχώρεσαν ποτέ τον Γκορμπατσόφ για την αναταραχή που προκάλεσαν οι μεταρρυθμίσεις του, θεωρώντας ότι η επακόλουθη πτώση του βιοτικού τους επιπέδου ήταν πολύ υψηλό τίμημα για τη δημοκρατία.

Αφού επισκέφθηκε τον Γκορμπατσόφ στο νοσοκομείο στις 30 Ιουνίου, ο φιλελεύθερος οικονομολόγος Ruslan Grinberg δήλωσε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο των ενόπλων δυνάμεων Zvezda: «Μας έδωσε όλη την ελευθερία – αλλά δεν ξέρουμε τι να την κάνουμε».

Η ιστορία και οι σταθμοί στη ζωή του τελευταίου ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης

Γεννημένος στις 2 Μαρτίου του 1931, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον έντονα πολιτικοποιημένο.
Η οικογένεια του είχε πατροπαράδοτους δεσμούς με το Κομμουνιστικό Κόμμα ενώ είχε ενεργή συμμετοχή στην Οκτωβριανή Επανάσταση.

Ο Γκορμπατσόφ οργανώθηκε στην Κομμουνιστική Νεολαία, στην ηλικία των 15 ετών και έξι χρόνια αργότερα γίνεται δεκτός από το ΚΚΣΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης).

Η ανέλιξη του στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης υπήρξε γρήγορη. Το 1966 τοποθετείται στη θέση του Γραμματέα της τοπικής Επιτροπής του Κ.Κ.Σ.Ε. στη Σταυρούπολη και μέσα σε 19 χρόνια, το 1985, αναλαμβάνει τη θέση του γενικού γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος.

Άνεμος αλλαγή

Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ βρίσκεται πλέον στα ηνία της Σοβιετικής Ένωσης και δίχως να καθυστερήσει προχωράει στις μεταρρυθμίσεις για τις οποίες έγινε γνωστός σε παγκόσμιο επίπεδο: Την Περεστρόικα και την Γκλασνοστ.

Η Περεστρόικα όπως ονομάστηκε, ήταν μια σειρά κοινωνικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων, σε μια προσπάθεια να υπάρξει ισορροπία του κράτους με την λειτουργία της ελεύθερης αγοράς.

Παράλληλα ο Γκορμπατσόφ προχώρησε και στην Γλάσνοστ, μια δέσμη μέτρων που καθιέρωναν την ελευθερία της έκφρασης, όπως επίσης επέτρεπαν την ύπαρξη πολιτικών κομμάτων.

Ήταν φανερό ότι έπνεε άνεμος αλλαγής στη Σοβιετική Ένωση. Αυτό αποτυπώθηκε και στην εξωτερική πολιτική του ρώσου ηγέτη, ο οποίος το 1987 υπέγραψε τη συμφωνία με τον Ρόναλντ Ρίγκαν σε ένα πρώτο βήμα για την πυρηνικό αφοπλισμό.

Το 1988 διοργανώνονται οι πρώτες ελεύθερες εκλογές στην ΕΣΣΔ με τον Γκορμπατσόφ να τις κερδίζει. Η πρώτη του κίνηση είναι να αποσύρει τα σοβιετικά στρατεύματα από το Αφγανιστάν, δίνοντας έτσι τέλος σε έναν πόλεμο που κρατούσε 10 χρόνια.

Οι ενέργειες αυτές συντελούν ουσιαστικά στη λήξη του ψυχρού πολέμου και παράλληλα καθιστούν τον Γκορμπατσόφ εξαιρετικά δημοφιλή στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικά, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρίγκαν τον περιέγραφε ως «χαρισματικό» και η πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ έλεγε ότι «µαζί του µπορώ να συνεννοηθώ».

Ως επιστέγασμα των προσπαθειών του, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ τιμάται το 1990 με το νόμπελ Ειρήνης.

Οι μεταρρυθμίσεις αποτυγχάνουν και η κατάρρευση έρχεται

Ωστόσο οι σαρωτικές αλλαγές που συντελούνται στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ένωσης δεν πετυχαίνουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Αντίθετα αποσταθεροποιούν περισσότερο την ήδη καταρρέουσα οικονομία, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τρομακτικές ελλείψεις σε βασικά καταναλωτικά αγαθά.

Την ίδια στιγμή η ανεργία χτυπάει «κόκκινο» και σταδιακά ο Γκορμπατσόφ βλέπει να ποσοστά αποδοχής του να πιάνουν πάτο.

Η πολιτική αστάθεια κυριαρχεί στην Σοβιετική Ένωση, με τον ρώσο πολιτικό να καταφέρνει να αποτρέψει με μεγάλη δυσκολία το πραξικόπημα της 19 ης Αυγούστου του 1991, το οποίο σχεδίασε η αντιπολιτευόμενη πτέρυγα του ΚΚΣΕ που δεν έβλεπε με θετικά το άνοιγμα προς τη Δύση και τα βήματα προς φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος.

Οι υπόλοιπες σοβιετικές δημοκρατίες εκμεταλλευόμενες την αναταραχή συζητούν όλο και πιο έντονα το ενδεχόμενο απόσχισης τους από την ΕΣΣΔ.

Τελικά, στις 25 Δεκεμβρίου του 1991 ο Γκορμπατσόφ βλέποντας ότι έχει χάσει τον έλεγχο παραιτείται και παραχωρεί την εξουσία στον Μπόρις Γέλτσιν. Την επόμενη ημέρα η Σοβιετική Ένωση διαλύεται και επίσημα.

Οι Ρώσοι γύρισαν την πλάτη στον τελευταίο ηγέτης της ΕΣΣ

Το 1996, ο Γκορμπατσόφ βάζει υποψηφιότητα για πρόεδρος, ωστόσο αποτυγχάνει. Παράλληλα το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που ίδρυσε το ίδιο έτος αποσπά μικρά εκλογικά ποσοστά.

Σταδιακά ο Γκορμπατσόφ περνάει στην αφάνεια, αφού ένα μεγάλο κομμάτι της κοινής γνώμης στη Ρωσία δεν έχει και τόσο θετική άποψη για τον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης. Πολλοί είναι αυτοί που τον θεωρούν υπεύθυνο για την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, αλλά και για το χάος που ακολούθησε.

Ο ίδιος από τη μεριά του, παραδέχθηκε ότι η προσπάθεια φιλελευθεροποίησης της ΕΣΣΔ θα διέβρωνε την εξουσία του και θα έφερνε την αποσταθεροποίηση, ωστόσο ξεκίνησε τις μεταρρυθμίσεις διότι όπως είπε η χώρα τις χρειαζόταν.

«Θα μπορούσα να έχω απολαύσει την εξουσία όπως άλλοι πολιτικοί πριν και έπειτα από µένα», υποστήριξε σε συνέντευξη του το 2011, αλλά όπως τόνισε «… αισθανόµουν την τεράστια και ανυπόμονη λαϊκή απαίτηση για αλλαγές».

Ο Γκορμπατσόφ έστρεφε τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του και για άλλους λόγους, όπως οι διαφημίσεις που κατά καιρούς συμμετείχε με σημαίνουσα αυτή της Pizza Hut.