Κορονοϊός: Οι επτά μόνιμες μεταβολές που επέφερε βίαια η πανδημία

Συνήθως μεσολαβούν γενιές ανάμεσα σε μια κρίση όπως αυτή της πανδημίας του κορωνοϊού και στην επομένη με ανάλογα ισχυρό αντίκτυπο. Κρίσεις αυτής της κλίμακας, όμως, συνήθως προκαλούν μόνιμες και βαθιές μεταβολές στην παγκόσμια οικονομία. Κάποιες από αυτές που προκάλεσε η πανδημία διακρίνονται ήδη πολύ καθαρά. Σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg προβλέπει πως θα επιταχυνθεί και θα παγιωθεί η χρήση των ρομπότ, πως οι υπάλληλοι γραφείου θα παραμείνουν για πολύ καιρό στα σπίτια τους, από όπου θα εργάζονται, ενώ θα διευρυνθεί η ανισότητα τόσο μεταξύ χωρών όσο και μεταξύ κοινωνικών τάξεων στο εσωτερικό μιας χώρας. Οι κυβερνήσεις θα διαδραματίζουν μεγαλύτερο ρόλο στη ζωή των πολιτών, θα αυξάνουν τις δαπάνες και θα οφείλουν πολύ περισσότερα χρήματα. Πιο αναλυτικά:

Ισχυρό κράτος

Το ισχυρό κράτος θα επιστρέψει με διευρυμένο ρόλο, καθώς ξαναγράφεται σε άλλη βάση το κοινωνικό συμβόλαιο. Εγινε αποδεκτό να παρακολουθούν οι Αρχές πού πηγαίνουν οι άνθρωποι και ποιον συναντούν, αλλά και να πληρώνουν τους μισθούς των εργαζομένων όταν οι εργοδότες τους δεν τα καταφέρνουν. Θεσπίστηκε δίχτυ κοινωνικής προστασίας ακόμη και σε χώρες στις οποίες έχουν κυριαρχήσει επί δεκαετίες οι ιδέες της ελεύθερης αγοράς.

Ελλείμματα

Για να χρηματοδοτηθούν αυτές οι παρεμβάσεις, οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο δανείστηκαν και έφτασαν να εμφανίζουν από κοινού ελλείμματα ύψους 11 τρισ. δολαρίων φέτος, σύμφωνα με εκτιμήσεις της McKinsey & Co. Βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη δημόσιος διάλογος γύρω από το πόσο μπορούν να συνεχιστούν αυτές οι εκτεταμένες δαπάνες και πότε πρέπει να αρχίσουν οι φορολογούμενοι να πληρώνουν τον λογαριασμό. Επικρατεί η αντίληψη ότι οι κυβερνήσεις έχουν πλέον περισσότερα περιθώρια ελιγμών για να αυξήσουν τις δαπάνες όταν ο πληθωρισμός είναι σε χαμηλά επίπεδα και πρέπει να χρησιμοποιήσουν πιο επιθετικά τη δημοσιονομική πολιτική για να δώσουν ώθηση στις οικονομίες τους. 

Φθηνό χρήμα

Οι κεντρικές τράπεζες τυπώνουν διαρκώς χρήμα. Τα επιτόκια βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ενώ έχουν επεκταθεί τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης και περιλαμβάνουν πλέον τις αγορές εταιρικών ομολόγων μαζί με το κρατικό χρέος. Ο συνδυασμός όλων αυτών έχει διαμορφώσει ένα τοπίο στο οποίο οι όροι χρηματοδότησης είναι οι χαλαρότεροι στην Ιστορία. Ως εκ τούτου, έχει ακολουθήσει και ένα πυρετώδες κύμα επενδύσεων που έχει ενσπείρει προβληματισμό μεταξύ επενδυτών και αναλυτών. Η πολιτική των κεντρικών τραπεζών θα είναι δύσκολο να αλλάξει, όμως, και ιδιαιτέρως όσο υπάρχουν τόσα προβλήματα στις αγορές εργασίας. Η Ιστορία μάς διδάσκει, άλλωστε, πως οι πανδημίες οδηγούν σε χαμηλότερα επίπεδα τα επιτόκια για αρκετό χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, 25 χρόνια μετά την εκδήλωση μιας πανδημίας τα επιτόκια είναι συνήθως κάπου 1,5 εκατοστιαία μονάδα χαμηλότερα από τα αναμενόμενα επίπεδά τους.

Χρέος

Οι κυβερνήσεις πρόσφεραν πιστώσεις για να κρατήσουν εταιρείες στη ζωή και βέβαια οι εταιρείες έσπευσαν να τις αρπάξουν. Το αποτέλεσμα ήταν η εκτίναξη του εταιρικού χρέους σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο. Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών υπολογίζει πως οι εταιρείες εκτός χρηματοπιστωτικού τομέα δανείστηκαν, μόνον το πρώτο εξάμηνο του 2020, ποσό ύψους 3,3 τρισ. δολαρίων.

Εταιρείες «ζόμπι»

Πολλές φορές υπάρχει κίνδυνος οι κυβερνήσεις να προσφέρουν υπερβολική στήριξη σε επιχειρήσεις χωρίς καν να εξετάζουν ποιος παίρνει τα χρήματα. Είναι η συνταγή για τη δημιουργία εταιρειών «ζόμπι», που δεν μπορούν να επιβιώσουν στην ελεύθερη αγορά και διατηρούνται στη ζωή με κρατικές επιδοτήσεις, με αποτέλεσμα να γίνεται όλη η οικονομία εντελώς αντιπαραγωγική.

Χάσμα

Οι φτωχές χώρες που δεν έχουν τους πόρους για να προστατεύσουν τις θέσεις εργασίας και τις επιχειρήσεις τους ή να επενδύσουν σε εμβόλια, όπως έκαναν οι πλουσιότερες, θα χρειαστεί αργά ή γρήγορα να «σφίξουν το ζωνάρι» ή να αντιμετωπίσουν νομισματικές κρίσεις και εκροές  κεφαλαίων. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει ήδη προειδοποιήσει πως η πανδημία έχει δημιουργήσει νέα γενιά ένδειας και το ΔΝΤ προειδοποιεί πως οι αναπτυσσόμενες χώρες κινδυνεύουν να γυρίσουν μία δεκαετία πίσω.

Ρομπότ

Οι υπάρχουσες έρευνες καταδεικνύουν πως σε περιόδους ύφεσης ο αυτοματισμός σημειώνει πρόοδο. Στην πανδημία οι εταιρείες επέσπευσαν τη χρήση μηχανών που μπορούν να ελέγξουν τους φιλοξενουμένους σε ξενοδοχεία, να κόψουν σαλάτες σε εστιατόρια ή να συγκεντρώσουν τα διόδια. Τα ψώνια μεταφέρθηκαν, άλλωστε, online. Οι καινοτομίες αυτές αναβαθμίζουν την παραγωγικότητα των οικονομιών. Παράλληλα, όμως, δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον και όταν θα μπορούμε να επιστρέψουμε ασφαλείς στον χώρο εργασίας κάποιες θέσεις δεν θα είναι πια εκεί.

Πηγή: Καθημερινή