Καθηγητής Θάνος: Η βρετανική μετάλλαξη πιθανότατα έχει παίξει ρόλο στην αύξηση των κρουσμάτων στη χώρα μας

Στην πορεία του κορονοϊού στη χώρα μας και πόσο έχει επηρεάσει η μετάλλαξη που εμφανίστηκε στη Βρετανία στην αύξηση των κρουσμάτων αναφέρθηκε ο ακαδημαϊκός Δημήτρης Θάνος, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ιδρύματος.

Παράλληλα ο κ. Θάνος έκανε γνωστό  το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών, της Ακαδημίας Αθηνών αναμένεται να αποκτήσει εργαστήριο βιοασφάλειας ύψιστου βαθμού, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Ο κ. Θάνος, που μαζί με τους συνεργάτες του, αυτό το διάστημα βρίσκεται στο επίκεντρο των επιστημονικών εξελίξεων, εξηγεί λεπτομερώς στο Πρακτορείο FM πως λειτουργεί το Πανελλαδικό δίκτυο για την επιτήρηση των μεταλλάξεων του κορονοϊού, αναλύει σε ποιες περιπτώσεις είναι ανησυχητικές οι τρεις μεταλλάξεις (Νοτίου Αγγλίας, Νοτίου Αφρικής και Βραζιλίας) που απασχολούν την ανθρωπότητα, ενώ εκτιμά ότι για το επόμενο κρίσιμο δίμηνο είναι επιτακτική η έντονη γονιδιωματική επιτήρηση. Δηλαδή να γνωρίζουν οι επιστήμονες ποια στελέχη βρίσκονται που, και πως αυτά μεταδίδονται στον πληθυσμό.

Ο μοριακός βιολόγος αναφέρεται ακόμη στις διαφορές μεταξύ πρώτου και δεύτερου κύματος, όπως αυτές καταγράφονται από μελέτη που γίνεται στο πλαίσιο της Εμβληματικής Δράσης.

Πώς λειτουργεί αυτό το Πανελλαδικό δίκτυο για την επιτήρηση των μεταλλάξεων του κορονοϊού;

Όπως γνωρίζετε αναγγέλθηκε από τον υπουργό Υγείας την προηγούμενη Παρασκευή και άρα είμαστε στις πρώτες ημέρες λειτουργίας. Στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών (ΙΙΒΕΑΑ) αποστέλλονται δείγματα τα οποία είναι ύποπτα για αυτή τη περίφημη αγγλική μετάλλαξη (που έχει πρωτοανακαλυφθεί στη Νότιο Αγγλία) και εκεί επιβεβαιώνεται η θετικότητα τους. Στη συνέχεια αρχίζουμε μία διαδικασία, στο Ελληνικό Κέντρο Γονιδιωματικής του ΙΙΒΕΑΑ, με την οποία προσδιορίζεται η πλήρης αλληλουχία όλων των γραμμάτων, των 30.000 γραμμάτων, που αποτελούν το γενετικό υλικό του κορονοϊού. Αφού προσδιοριστεί αυτή η αλληλουχία, δηλαδή η σειρά των γραμμάτων αυτών, τότε χρησιμοποιούμε το σύστημα υπερυπολογιστών που διαθέτουμε, κι εκεί συγκρίνουμε αυτή την αλληλουχία, με τις βάσεις δεδομένων, όπου είναι καταγεγραμμένες όλες οι αλληλουχίες όλων των κορονοϊών, που έχουν προσδιοριστεί παγκοσμίως. Και αυτοί κατατάσσονται σε διάφορες ομάδες και διάφορα στελέχη.

Με ποια κέντρα συνεργάζεστε;

Εμείς λαμβάνουμε δείγματα από όλη την Ελλάδα. Από Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Κρήτη, Πάτρα, Λάρισα. Έχουμε και τα δείγματα της Αθήνας, τα περισσότερα εκ των οποίων εμείς έχουμε ταυτοποιήσει ως θετικά. Επίσης η Πολιτική Προστασία μας στέλνει από τα δύο διεθνή αεροδρόμια που λειτουργούν αυτές τις ημέρες του lockdown δηλαδή της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Και επίσης λαμβάνουμε δείγματα από το Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας.

Θεωρείτε ότι η αύξηση των κρουσμάτων κυρίως στην Αττική, αλλά και σε κάποιες άλλες περιοχές της χώρας οφείλεται και στην εμφάνιση του βρετανικού στελέχους;

Δεν είμαι επιδημιολόγος, ούτε λοιμωξιολόγος. Είμαι μοριακός βιολόγος. Ωστόσο τα επιδημιολογικά δεδομένα συνηγορούν σε αυτό, διότι το βρετανικό στέλεχος έχει συσχετιστεί με μεγαλύτερη μεταδοτικότητα. Δεν είμαστε 100% σίγουροι όμως ότι έτσι είναι. Για να σιγουρευτούμε, θα πρέπει να γίνουν συγκεκριμένα πειράματα με το στέλεχος αυτό.

Αυξάνει το ιικό φορτίο, και αυτό οδηγεί στη θνητότητα

Τελικά όσον αφορά τη μεταδοτικότητα τι ισχύει; Γιατί έχουμε ακούσει διάφορες εκδοχές τις τελευταίες ημέρες. Αλλά και για την θνητότητα του συγκεκριμένου στελέχους.

Νομίζω ότι ακόμα είναι πρόωρο. Χρειάζονται περισσότερα στοιχεία. Μπορεί να μην είναι τοξικός ο ιός αυτός καθ’ αυτός, αλλά να αυξάνει το ιικό φορτίο, και αυτό να οδηγεί στη θνητότητα.

Πότε θα γνωρίζετε αν έχει επικρατήσει στην κοινότητα;

Αυτό θα το γνωρίζουμε μετά από κάποιο διάστημα, γιατί ακόμα δεν ξέρουμε ακριβώς πότε μπήκε στη χώρα. Το παρακολουθούμε καθημερινά από τα λύματα που ξέρουμε ότι είναι θετικά από το Δεκέμβρη. Λογικά δεν πρέπει να μπήκε νωρίτερα στην Ελλάδα. Οπότε προσπαθούμε να κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο πίσω και να δούμε ακριβώς πότε εισήλθε στη χώρα μας. Κατά πάσα πιθανότητα έχει εισέλθει από το αεροδρόμιο από επισκέπτες. Εμείς προσπαθούμε να δούμε από δείγματα που είχαν ταυτοποιηθεί θετικά παλαιότερα, εάν φέρουν τη βρετανική μετάλλαξη.

Ποια θα είναι τα κριτήρια εκείνα που θα πιστοποιήσουν ότι έχει επικρατήσει;

Είναι καθαρά δαρβινικό. Κατά την εξέλιξη και σύμφωνα με τον Δαρβίνο, αυτός ο οποίος επικρατεί είναι εκείνος ο οποίος έχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους ανταγωνιστές του. Και αυτό συνέβη στη Νότιο Αγγλία, και φαίνεται να συμβαίνει σε πάρα πολλές χώρες. Δηλαδή με το πέρασμα του χρόνου, το στέλεχος αυτό αντικαθιστά άλλα ντόπια στελέχη, γιατί έχει αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα που φαίνεται να είναι η πιο εύκολη μετάδοση. Δεν θα είναι πάντως έκπληξη, επειδή αυξάνεται ο αριθμός των μολυσμένων ανθρώπων, να δημιουργηθούν καινούργιες μεταλλάξεις, επάνω σε αυτό τον ιό της Αγγλίας και να δημιουργηθεί μία δεύτερη εκδοχή του.

Ανησυχία για την μετάλλαξη της Νοτίου Αφρικής

Πόσο πιθανό είναι να υπάρξει και άλλη μετάλλαξη στο βρετανικό στέλεχος, εκτός από τις 17 που έχετε ήδη αναφέρει και να μην την πιάνει το εμβόλιο;

Για το στέλεχος της Βρετανίας δεν υπάρχει ένδειξη ότι δεν το πιάνουν τα υπάρχοντα εμβόλια. Κάποια ανησυχία υπάρχει για τον ιό της Νοτίου Αφρικής, τον οποίο δεν έχουμε εντοπίσει ακόμη στη χώρα μας. Αυτός είναι ένας υπερμεταλλαγμένος ιός, έχει 21 μεταλλάξεις.

Ανησυχία υπάρχει εξ όσων διαβάζω και για τη μετάλλαξη της Βραζιλίας.

Υπάρχει μία ανησυχία, αλλά νομίζω ότι θα πρέπει να είναι μικρότερη από εκείνην για τον ιό της Νοτίου Αφρικής, διότι έχει περιοριστεί κυρίως στη Βραζιλία. Στο στέλεχος αυτό έχει πολύ χαμηλή αποτελεσματικότητα το εμβόλιο στην επανανόσηση. Δηλαδή όταν κάποιος ξαναμολυνθεί με αυτό τον ιό, τα αντισώματα τα οποία έχει, δεν φαίνεται να τον προστατεύουν.

 Διεξάγετε μελέτη για την γονιδιακή αλληλούχιση των ιών που έχουν βρεθεί στην Ελλάδα, και η οποία θα δημοσιοποιηθεί στο πλαίσιο της Εμβληματικής Δράσης. Μέσα σε αυτή τη μελέτη τι διαφορές έχετε δει μέχρι ώρας μεταξύ πρώτου και δεύτερου κύματος;

Έχουμε δει σημαντικές διαφορές, και γεωγραφικές σε ότι αφορά τα στελέχη που υπήρχαν στο πρώτο κύμα. Δηλαδή διαφορετικά στελέχη του ιού υπάρχουν στη Λάρισα, στην Αθήνα, στην Πάτρα, απ ότι υπάρχουν π.χ στην Αλεξανδρούπολη. Κι αυτό γιατί το πρώτο lockdown ήταν καθολικό, έγινε πριν διασπαρεί ο ιός σε όλη τη χώρα, οπότε λίγοι ήταν οι μολυσμένοι σε κάθε μία περιοχή και ως εκ τούτου ο ιός μεταδόθηκε σε πολύ αυστηρά γεωγραφικά πλαίσια. Με το που έληξε το πρώτο lockdown, τα στελέχη που είχαμε δει εξαφανίστηκαν και αντικαταστάθηκαν με καινούργια στελέχη, τα οποία εμφανίστηκαν λόγω της κινητικότητας, του ανοίγματος των συνόρων κλπ. Αυτή η γεωγραφική κατανομή λοιπόν είναι μέρος της Εμβληματικής Δράσης. Ωστόσο θα υπάρξει μία ευρύτερη επιστημονική εργασία και τα επιστημονικά συμπεράσματα για το πως εξελίχθηκε η επιδημία στη χώρα μας κατά το πρώτο, και κατά το δεύτερο κύμα, θα αποσταλούν σε μία διεθνή βάση δεδομένων, καθώς επίσης θα δημοσιευθούν σε επιστημονικό περιοδικό. 

https://www.newsit.gr