Μοναξιά και κατάθλιψη: Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της καραντίνας και πώς να τις αντιμετωπίσουμε

Η εμφάνιση της πανδημίας Covid-19 επέφερε καθοριστικές αλλαγές στη ζωή του ανθρώπου. Από τις πιο σημαντικές αλλαγές είναι η καραντίνα, που έχει επιβληθεί προκειμένου να μειωθεί η μετάδοση του ιού.

Η καραντίνα, που ορίζεται ως η απαγόρευση άσκοπης μετακίνησης, ώστε να μην αυξηθεί ο κίνδυνος της μόλυνσης, μεταφράζεται και ως κοινωνικός περιορισμός. Ο άνθρωπος βιώνει τις παρενέργειες της καραντίνας και του κοινωνικού περιορισμού.

H Καραντίνα απειλεί την υγεία μας

Η καραντίνα έχει συνδεθεί με την αβεβαιότητα, το άγχος, τη φοβία, την ευερεθιστότητα, την μοναξιά και την κατάθλιψη.

Η αβεβαιότητα που νιώθει είναι εξαιτίας του άγνωστου ιού, της αδυναμίας των ειδικών να μας προσδιορίσουν τη διάρκεια αλλά και τη διασπορά του ιού, των αντικρουόμενων απόψεων και των σεναρίων καταστροφολογίας καθώς και του κινδύνου τυχόν μόλυνσης. Η αδυναμία ελέγχου των καταστάσεων έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η ανασφάλεια.

Ο Φόβος

Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα του ανθρώπου που προκαλείται από τη συνειδητοποίηση ενός πραγματικού ή πλασματικού κινδύνου ή απειλής. Είναι ένας μηχανισμός που έχει προστατευτικό χαρακτήρα, είναι μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση του οργανισμού.

Σε αυτή την κατάσταση κυριαρχεί ο φόβος για το λόγο πως είναι πρωτόγνωρη, ανησυχητική και αποτελεί μια πραγματική απειλή.

Ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με το φόβο του ξαφνικού θανάτου, της καταστροφής, της αδυναμίας της ιατρικής περίθαλψης. Ακούει καθημερινά τις ανακοινώσεις καταμέτρησης όλων των κρουσμάτων και κάθε θανάτου από αυτόν τον ιό, καθώς και τα νέα μέτρα προστασίας. Όλα αυτά, είναι κάτι που δεν μπορεί να ελέγξει και να αντιμετωπίσει και με αυτόν τον τρόπο οδηγείται σε άγχος.

Το άγχος

Το άγχος λόγω αυτής της κατάστασης αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση και είναι αναμενόμενο. Σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο το άγχος είναι χρήσιμο, καθώς γίνεται λειτουργικό και κινητοποιεί. Αφυπνίζει τον άνθρωπο και τον βοηθά να προστατεύσει καλύτερα τον εαυτό του και τους γύρω τους. Όμως το άγχος, μετά από λίγο, σταματά να είναι παραγωγικό και μπορεί να μεγιστοποιηθεί, αφού ο άνθρωπος εκτίθεται σε συνεχόμενη ενημέρωση, σε έντονα φορτισμένες λέξεις, σε άσχημες εικόνες.

Έχει παρατηρηθεί πως κανείς μπορεί να μετατρέψει το άγχος σε πανικό και να εμφανίσεις μέχρι και τις λεγόμενες κρίσεις πανικού. Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί πως οι κρίσεις αυτές μπορεί να μην οφείλονται μόνο στην παρούσα κατάσταση, αλλά να οφείλονται και σε αγχωτικές διαταραχές που προϋπήρχαν στον άνθρωπο.

Η μοναξιά

Η αίσθηση μοναξιάς είναι κάτι που παίρνει μεγάλη διάσταση σε αυτή τη καραντίνα. Η μοναξιά είναι μια επώδυνη σχεσιακή εμπειρία, στην οποία απουσιάζει η επαφή του ατόμου τόσο με τον εαυτό του όσο και με το περιβάλλον. Ο άνθρωπος νιώθει μόνος, και απομονωμένος.

Η μοναξιά είναι ο πόνος και η θλίψη που προκαλείται από την απομόνωση και συνδέεται με τον φόβο απόρριψης. Ακόμη, συνδέεται συχνά και με την ύπαρξη του ατόμου και πηγάζει από την απόσταση του ανθρώπου από τους άλλους συνανθρώπους.

Σε αυτή την κατάσταση μπορεί κανείς να μη νιώθει τόσο την έννοια της μοναξιάς, αλλά περισσότερο την έννοια της μόνωσης. Μπορεί λόγω του κοινωνικού περιορισμού να είναι κανείς μόνος πραγματολογικά αλλά μην νιώθει μόνος. Δεν σημαίνει, λοιπόν, πως εξαιτίας του περιορισμού αναπτύσσουμε το αίσθημα της μοναξιάς.

Προκειμένου να καταφέρει κανείς να μην αισθάνεται μοναξιά, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει αυτό το συναίσθημα, να το αναγνωρίσει, να το βιώσει και να το αποδεχτεί. Πρέπει να προσπαθήσει να το εκφράσει και να το εξωτερικεύσει. Αυτό θα συμβάλλει στην εσωτερική αλλαγή του ανθρώπου. Αν δεν συσχετιστείς πρώτα από όλα με τον εαυτό σου, δεν θα μπορέσεις εύκολα με άλλον συνάνθρωπο. Μπορεί να εκμεταλλευτεί τη μοναξιά του και να αφιερώσει χρόνο να μάθει τον εαυτό του.

Κατάθλιψη

Ο φόβος, το άγχος, η αβεβαιότητα και η μοναξιά μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση κατάθλιψης. Η κατάθλιψη επηρεάζει τη διάθεση, τις σκέψεις, τις διατροφικές συνήθειες του ατόμου, τον ύπνο του, τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται, την ενεργητικότητά του, τη συγκέντρωσή του, τη σεξουαλική του διάθεση. Συνοδεύεται και από σωματικές ενοχλήσεις. Το καταθλιπτικό συναίσθημα έχει μεγάλη ένταση, διαρκεί και οδηγεί σε έκπτωση της λειτουργικότητας και της ποιότητας ζωής του ατόμου.

Υπάρχει λύση;

Σε αυτές τις ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας θα βοηθούσε ο ρεαλισμός. Θα πρέπει να μην προσπαθεί κανείς να αποφύγει την πραγματικότητα και τις αρνητικές σκέψεις που έχουν προκύψει από όλη αυτή την κατάσταση. Δεν εξυπηρετεί μόνο να σκεφτεί θετικά για καθετί χωρίς να έχει συνειδητοποιήσει και αναγνωρίσει την παρούσα φάση που ζει και να έχει αντιληφθεί τη σοβαρότητα. Θα μπορούσε να μην αναπτύσσει μόνο απόλυτες σκέψεις αλλά να ανακαλύψει και κάποιες ενδιάμεσες που ανταποκρίνονται πιο σωστά στην κάθε περίπτωση.

Οφείλει να έχει τον έλεγχο του εαυτού του και να εφαρμόζει τρόπους αντιμετώπισης των αρνητικών συναισθημάτων του. Η σωστή διαχείριση και η κριτική σκέψη είναι πολύ καθοριστικές στην αποφυγή εμφάνισης ψυχολογικών συνεπειών.

Από το περιοδικό FZHN που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής