Κορονοϊός και ψυχολογικές συνέπειες – Πώς να ανακτήσουμε τον έλεγχο παραμένοντας ψύχραιμοι

Πρόκειται για μία ολική ανατροπή… Ανατροπή των δεδομένων για την καθημερινότητά μας, τη ζωή μας, τις ανησυχίες μας. Είναι μία εντελώς νέα και πρωτόγνωρη κατάσταση κι όπως κάθε νέα κατάσταση, είναι και μια νέα πρόκληση και μία ευκαιρία να διερευνήσουμε τις δυνατότητές μας και να εκφράσουμε τις πτυχές του χαρακτήρα μας που δεν έχουν συχνά την ευκαιρία να διαφανούν.

Με αφορμή την προκείμενη κατάσταση με τον κορωναϊό, είδαμε ποικιλία συμπεριφορών: κάποιοι αψήφησαν τον κίνδυνο, άλλοι επέδειξαν ανυποταξία σε οδηγίες και κατευθύνσεις, πολλοί θύμωσαν με τους προηγούμενους, κάποιοι επέλεξαν την οδό της αυτοσυγκράτησης και της υπακοής στους κανονισμούς που προέρχονται από τους ειδικούς. Μεγάλη γκάμα συμπεριφορών, καθοδηγούμενων από το ασυνείδητο και τις προηγούμενες εμπειρίες μας, τον τρόπο που μεγαλώσαμε και το χαρακτήρα μας.

Κυρίαρχο συναίσθημα, ο φόβος. Φόβος μπροστά στο άγνωστο, στο καινούργιο, στο αναπάντεχο, φόβος σχετικά με το μοιραίο. Ο φόβος μας οδηγεί σε αυτόματες, αντανακλαστικές απαντήσεις, συχνά σπασμωδικές. Κάποιοι θα επιδείξουν «γενναιότητα» και αδιαφορία, πιθανώς ως «αντιφοβική συμπεριφορά». Άλλοι θα εκδηλώσουν πανικό στα πλαίσια της αγωνίας επιβίωσης, καθοδηγούμενοι από την καταστροφολογική φαντασίωση. Σπανιότερα, ο φόβος θα μας οδηγήσει σε αναθεωρήσεις και αναστοχασμούς, οι οποίοι συνήθως έχουν μικρή διάρκεια και επίδραση στη νοοτροπία ζωής των ατόμων.

Οι πληροφορίες που δεχόμαστε καθημερινά είναι πολλές, μαζικά χορηγούμενες, ενίοτε αλληλοαναιρούμενες και επιτείνουν την όποια σύγχυση επικρατεί ούτως ή άλλως στην προσπάθειά μας να επιλέξουμε το ορθότερο. Η σταχυολόγηση των καλύτερων και πλέον τεκμηριωμένων πληροφοριών είναι έργο δυσχερέστατο αφού όλοι μας καθοδηγούμαστε από προηγούμενες διαμορφωμένες πεποιθήσεις οι οποίες επηρεάζουν το πώς φιλτράρουμε τα πράγματα αλλά και το πώς αντιδρούμε.

Είναι λογική συνέπεια λοιπόν στην παρούσα περίοδο, να επιτείνονται οι αγχώδεις σκέψεις και συμπεριφορές καθώς εγκαθίσταται η άγνοια για το άμεσο μέλλον, να επιδεινώνονται οι φοβικές καταστάσεις και να επιβαρύνεται η καταθλιπτική διάθεση υπό το βάρος συνεχών αρνητικών εξελίξεων. Ταυτόχρονα, ο αναγκαστικός «εγκλεισμός» οδηγεί σε διαταραχές της διάθεσης, καθώς μας βγάζει από τη μαθημένη μας ρουτίνα και μας οδηγεί σε αναγκαστικό συγχρωτισμό με πρόσωπα οικεία μεν, αλλά ταυτόχρονα μας φέρνει απευθείας αντιμέτωπους με υφέρπουσες δυσλειτουργικές καταστάσεις.

Οι περισσότερο επιβαρυμένοι ψυχολογικά ωστόσο, αυτήν την περίοδο, είναι οι εργαζόμενοι που λόγω της επαγγελματικής τους ιδιότητας αλλά και της ηθικής τους δέσμευσης (γιατροί, νοσηλευτές,κ.α), συνεχίζουν να εργάζονται και να εκτίθενται καθημερινά σε κίνδυνο οπότε και καταπονούνται ψυχολογικά και σωματικά, βιώνοντας αυξημένο αίσθημα κινδύνου και αγωνία τόσο για τους ίδιους όσο και για τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Μπορούμε να κάνουμε κάτι για να αντιστρέψουμε όλη αυτή την αρνητική για την ψυχολογία διαδικασία;
Σίγουρα μπορούμε, αρκεί να αποδεχτούμε αρχικά την οριστική ανατροπή των έως τώρα γνωστών δεδομένων. Η αποδοχή της νέας πραγματικότητας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για τη διαδικασία αλλαγής της αρνητικής σκέψης και νοοτροπίας καθώς και για τη διαδικασία ανάκτησης του ελέγχου στη ζωής μας.

Αυτό που επίσης χρειάζεται να κάνουμε είναι, ενεργοποιώντας τους γνωστικούς εκείνους μηχανισμούς της ορθής λογικής, να μένουμε μόνον σε όσα σίγουρα γνωρίζουμε και να αποφεύγουμε τα καταστροφικά υποθετικά σενάρια και τις γενικεύσεις. Το «μοίρασμα» επίσης σκέψεων και συναισθημάτων με αγαπημένους μας ανθρώπους λειτουργεί συχνά ως μέσο αποσυμπίεσης. Όσοι συνεχίζουν να εργάζονται λόγω θέσης, καλό θα ήταν να λαμβάνουν ψυχολογική ενίσχυση και υποστήριξη πέραν των φυσικών μέτρων προστασίας.

Ας μείνουμε λοιπόν εστιασμένοι στις δυνατότητες απάντησης στα πολλά και αρνητικά ερεθίσματα και με γνώμονα τη λογική ας παραμείνουμε ψύχραιμοι μέχρι να περάσει κι αυτή η κρίση.

 Γραμμές βοήθειας μέσω τηλεφώνου και Skype για ψυχοκοινωνική υποστήριξη από τον κορoνοϊό

Για τον Ελεύθερο τύπο *Η Κατερίνα Χατζηκαλλία – Κουνιάκη είναι MSc Ψυχολόγος – Νευροψυχολόγος, Ιδρύτρια BPSS