Εκφύλιση της ωχράς κηλίδας: Aίτια, πρόληψη και θεραπεία
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι η προοδευτική απώλεια της ικανότητας να δει κανείς στο κέντρο του οπτικού του πεδίου. Προκαλείται από τον εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας, ενός μικρού αδιαφανούς σημείου στο κέντρο των ματιών.
Η ωχρά κηλίδα είναι μία περιοχή κίτρινης απόχρωσης. Αυτές οι μικροσκοπικές κίτρινες περιοχές κοντά στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς είναι το σημείο όπου η οπτική αντίληψη είναι πιο οξεία.
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προκαλεί την καταστροφή αυτών των φωτο-υποδοχέων και δημιουργεί μια έλλειψη χρωστικής στα μάτια. Ο μειωμένος χρωματισμός, πιστεύεται ότι είναι ένας παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου.
Η κατάσταση αυτή που σχετίζεται με την ηλικία, μπορεί να επηρεάσει το ένα ή και τα δύο μάτια. Συνήθως επηρεάζει άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και μπορεί να τούς αναγκάσει να βλέπουν κυματιστές ή θολές γραμμές στο κέντρο του οπτικού τους πεδίου.
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι η κύρια αιτία τύφλωσης για πολλούς ηλικιωμένους και πολλές φορές αργεί να λάβει κατάλληλη θεραπεία, λόγω του ότι είναι ανώδυνη και μπορεί να παραμείνει αδιάγνωστη για πολλά χρόνια.
Παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες κινδύνου για την νόσο περιλαμβάνουν:
* Χαμηλή διατροφική πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών
* Ηλικία (συνήθως άνω των 65)
* Κάπνισμα
* Υπερβολική έκθεση σε έντονο ηλιακό φως
* Φύλο (πλήττει περισσότερο άνδρες)
* Οικογενειακό ιστορικό
* Ανοιχτόχρωμα μάτια
* Υψηλή αρτηριακή πίεση
Κατά την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, ο άνθρωπος προοδευτικά χάνει την όραση στο κέντρο του οπτικού του πεδίου
Υπάρχουν δύο μορφές εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Η «ξηρή» μορφή που αντιπροσωπεύει περίπου το 90% των περιπτώσεων και η «υγρή» που αντιπροσωπεύει τις υπόλοιπες περιπτώσεις. Η «ξηρή» εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να θεραπευτεί, κυρίως επειδή δεν είναι θεραπεύσιμη με χειρουργική επέμβαση και μπορεί τελικά να εξελιχθεί σε «υγρή».
Η υγρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας αναφέρεται στην υπερανάπτυξη των μικρών φλεβών κάτω από την ωχρά κηλίδα, απ’ όπου στη συνέχεια υπάρχει διαρροή υγρού. Η χειρουργική επέμβαση με λέιζερ μπορεί να σταματήσει αυτή την κατάσταση. Δυστυχώς, όμως, μια τέτοια επέμβαση δημιουργεί ένα τυφλό σημείο στο κέντρο της ωχράς κηλίδας. Επίσης, τα οφέλη που επιτυγχάνονται με τη χειρουργική επέμβαση δεν είναι μόνιμα. Τελικά η φθορά επανεμφανίζεται εκ νέου και υπάρχει και πάλι διαρροή υγρού στην ωχρά κηλίδα.
Τροφές που προστατεύουν
Η ζεαξανθίνη είναι ένα αντιοξειδωτικό που εμφανίζεται φυσικά στο σώμα. Προστατεύει τα ευαίσθητα κύτταρα του ματιού από τα επιβλαβή μπλε κύματα φωτός με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν τα γυαλιά ηλίου. Μελέτες έχουν δείξει πως τα τμήματα της ωχράς κηλίδας με την υψηλότερη συγκέντρωση της ζεαξανθίνης είναι τα τελευταία που εκφυλίζονται. Τα επίπεδα της ζεαξανθίνης μειώνονται με την ηλικία.
Η απώλεια ζεαξανθίνης που σχετίζεται με την ηλικία είναι ύποπτος παράγοντας και στους δύο τύπους της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Ζεαξανθίνη και η λουτεΐνη είναι καροτενοειδή (κίτρινες χρωστικές ουσίες) που βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις στα κίτρινα φρούτα και λαχανικά, καθώς και στα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι, το λάχανο και το κατσαρό λάχανο. Τα καροτενοειδή απορροφώνται στο αίμα και εναποτίθενται κατά προτίμηση στους ιστούς του οφθαλμού, όπου προστατεύουν από τις ελεύθερες ρίζες και απορροφούν τις επιβλαβείς μπλε ακτίνες φωτός. Η ζεαξανθίνη παράγεται από την μετατροπή της λουτεΐνης.
Σε μελέτη που έγινε, τα άτομα με την υψηλότερη κατανάλωση σπανακιού είχαν μια μείωση σχεδόν κατά 90% στον κίνδυνο ανάπτυξης εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Εκτός από μια υψηλή κατανάλωση των καροτενοειδών, τα διαιτητικά συμπληρώματα συχνά συνιστώνται από τους γιατρούς για την πρόληψη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Τι μπορεί να περιμένει κανείς από μια χειρουργική επέμβαση
Από την στιγμή που έχει γίνει η χειρουργική επέμβαση της ωχράς κηλίδας, θα πρέπει να περιμένετε να υπάρχουν διαταραχές όρασης και κάποιος πόνος. Οι περισσότερες σύγχρονες χειρουργικές θεραπείες περιλαμβάνουν λέιζερ που βοηθά να μειωθεί η πλεονάζουσα βλάβη σε υγιείς ιστούς και να μειωθεί ο χρόνος αποκατάστασης. Ο χρόνος για την ανάκαμψη και το ποσό της μεταβολής της όρασης εξαρτάται από τον τύπο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, αλλά και από τον οφθαλμίατρο που θα επιλέξετε. Ο χειρουργός σας θα σάς δώσει λεπτομερείς οδηγίες σχετικά με τις διαδικασίες φροντίδας και τις διαδικασίες ανάκαμψης. Αυτή η χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί να αποκαταστήσει την χαμένη όραση. Σκοπός της θεραπείας είναι να επιβραδύνει ή να σταματήσει την περαιτέρω επιδείνωση της όρασής σας.
Οι περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, χρησιμοποιούν ζεστό λέιζερ για να κάψουν το κατεστραμμένο τμήμα της ωχράς κηλίδας. Δυστυχώς, μερικά από τα υγιή τμήματα μπροστά και γύρω από την περιοχή-στόχο θα αποτελέσουν «παράπλευρες απώλειες» και θα καταστραφούν κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας. Κάποιοι ασθενείς βρίσκουν ότι έχουν «μαύρες τρύπες» στην όρασή τους μετά την επέμβαση. Ομως, από τη στιγμή που η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μια προοδευτική διαταραχή, η προκύπτουσα βλάβη της όρασης είναι μικρότερη απ’ ότι θα ήταν αν επιτρεπόταν στον εκφυλισμό να συνεχίσει το καταστροφικό του έργο.