Αναιμία: Αίτια, συμπτώματα και θεραπείες
Η αναιμία αναπτύσσεται όταν δεν υπάρχουν αρκετά ισχυρά, υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια, για να μεταφέρουν το οξυγόνο σε όλο το σώμα.
Τα κύτταρα του αίματος μπορεί να μην έχουν αρκετή αιμοσφαιρίνη, την πρωτεΐνη που δίνει το κόκκινο χρώμα του αίματος.
Η αναιμία επηρεάζει μία στις 10 έφηβες και τις γυναίκες. Αναπτύσσεται, επίσης, σε άνδρες και παιδιά και συνδέεται με ορισμένες ασθένειες.
Tα συμπτώματα της αναιμίας
Αν είστε συχνά κουρασμένοι, ακόμη και αν έχετε κοιμηθεί καλά ή δεν έχετε την ενέργεια για τις συνήθεις δραστηριότητές σας, μπορεί να έχετε αναιμία. Μπορεί να είναι μια υποκείμενη αιτία προβλημάτων της μνήμης ή της διάθεσης. Τα συμπτώματα κυμαίνονται από κανένα σε ήπια έως και απειλητικά για τη ζωή και μπορεί να περιλαμβάνουν:
* Αδυναμία
* Ζάλη
* Χλωμό δέρμα
* Πονοκέφαλο
* Μούδιασμα ή ψυχρότητα στα χέρια και τα πόδια
* Χαμηλή θερμοκρασία σώματος
Συμπτώματα σχετιζόμενα με την καρδιά
Τα άτομα με αναιμία έχουν λιγότερο οξυγόνο στο αίμα τους, κάτι που σημαίνει πως η καρδιά πρέπει να εργαστεί σκληρότερα για να αντλεί αρκετό οξυγόνο. Τα συμπτώματα των καρδιακών παθήσεων που σχετίζονται με την αναιμία περιλαμβάνουν την αρρυθμία (μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός), τη δύσπνοια και τον πόνο στο στήθος.
Αναιμία στα παιδιά
Περίπου ένα στα επτά παιδιά αναπτύσσουν αναιμία από την ηλικία των 2 ετών. Τις περισσότερες φορές αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχουν αρκετό σίδηρο στη διατροφή τους. Οι άνθρωποι που έχουν αναιμία, λόγω έλλειψης σιδήρου, μπορεί να αισθάνονται την ανάγκη να φάνε ακατάλληλα πράγματα, όπως χώμα, άργιλο, πάγο ή άμυλο, μια συμπεριφορά που είναι αποτέλεσμα ενός συνδρόμου που ονομάζεται πίκα. Οι παιδίατροι πρέπει να πραγματοποιούν εξετάσεις για την αναιμία σε όλα τα παιδιά στην ηλικία των 12 μηνών. Χωρίς θεραπεία, μια σοβαρή περίπτωση αναιμίας θα μπορούσε να επηρεάσει μόνιμα την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Παράγοντες κινδύνου
Οι γυναίκες και τα άτομα με χρόνιες ασθένειες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αναιμίας. Οταν οι γυναίκες χάνουν πολύ αίμα στην έμμηνο ρύση, μπορεί να γίνουν αναιμικές. Η εγκυμοσύνη προκαλεί επίσης αλλαγές στον όγκο του αίματος μιας γυναίκας και μπορεί να οδηγήσει επίσης σε αναιμία. Χρόνιες ασθένειες, όπως η νεφρική νόσος, μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του σώματος να παράγει ερυθρά αιμοσφαίρια. Μια διατροφή χαμηλή σε σίδηρο, φυλλικό οξύ ή βιταμίνη Β12 αυξάνει επίσης τον κίνδυνο. Μερικοί τύποι αναιμίας, μάλιστα, είναι κληρονομικοί.
Εφηβοι και Αναιμία
Αν οι έφηβοι είναι συχνά κουρασμένοι, μια αιτία μπορεί να είναι η αναιμία. Οι έφηβοι διατρέχουν τον κίνδυνο αναιμίας, λόγω έλλειψης σιδήρου ή λόγω της ξαφνικής εκτόξευσης της ανάπτυξής τους. Τα κορίτσια, επίσης, που βρίσκονται στην εφηβεία, είναι πιο επιρρεπή στην αναιμία, λόγω της εμμήνου ρύσης τους.
Χαμηλή πρόσληψη σιδήρου
Μια διατροφή που είναι χαμηλή σε σίδηρο μπορεί να προκαλέσει αναιμία. Ο σίδηρος από τα λαχανικά και τα συμπληρώματα δεν απορροφάται το ίδιο καλά με τον σίδηρο που υπάρχει στο κόκκινο κρέας. Διαταραχές του πεπτικού συστήματος, όπως η νόσος του Crohn, η κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη), ή ακόμα και η γαστρική χειρουργική παράκαμψη, μπορεί να παρεμβαίνουν στην απορρόφηση σιδήρου. Και μερικά τρόφιμα και φάρμακα μπορεί να εμποδίσουν την απορρόφηση σιδήρου από τον οργανισμό, όταν λαμβάνονται μαζί με τροφές πλούσιες σε σίδηρο. Αυτά περιλαμβάνουν:
* Γαλακτοκομικά
* Αλλα τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο
* Συμπληρώματα ασβεστίου
* Αντιόξινα
* Καφέ
* Τσάι
Ανεπάρκεια βιταμίνης
Το σώμα χρειάζεται εξίσου τη βιταμίνη Β12 και το φυλλικό οξύ για να παράγει ερυθρά αιμοσφαίρια. Μια δίαιτα πολύ χαμηλή σ’ αυτές τις βιταμίνες μπορεί πολλές φορές να προκαλέσει αναιμία. Μια αυτοάνοση διαταραχή ή πρόβλημα του πεπτικού συστήματος μπορεί επίσης να αποτρέψει το σώμα να απορροφήσει αρκετή βιταμίνη Β12. Διατροφή που βασίζεται στα ζωικά προϊόντα και τα εμπλουτισμένα δημητριακά είναι καλές πηγές της βιταμίνης Β12. Το φυλλικό οξύ βρίσκεται στα φυλλώδη λαχανικά, στα φρούτα, τα ξερά φασόλια και τα μπιζέλια και προτίθεται στο ψωμί, τα ζυμαρικά και τα δημητριακά.
Ασθένεια
Χρόνιες ασθένειες ή λοιμώξεις μπορεί να αποτελούν μια αιτία που το σώμα κάνει λιγότερα ερυθρά αιμοσφαίρια. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια ήπια πτώση της αιμοσφαιρίνης. Αν έχετε σημαντική απώλεια αίματος, τότε μπορεί να αναπτύξετε σιδηροπενική αναιμία. Και ορισμένα φάρμακα και ιατρικές θεραπείες μπορούν επίσης να αποτελέσουν κίνδυνο για αναιμία. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας για να δείτε αν χρειάζεστε σίδηρο ή άλλα συμπληρώματα.
Απλαστική αναιμία
Η απλαστική αναιμία είναι μια σπάνια διαταραχή κατά την οποία ο μυελός των οστών δεν παράγει αρκετά κύτταρα του αίματος για να εφοδιάσουν τον οργανισμό. Επηρεάζει μόνο τρεις ανά ένα εκατομμύριο ανθρώπους. Μπορεί να προκληθεί από υψηλές δόσεις ακτινοβολίας, έκθεση σε ορισμένα χημικά, ιούς ή μια αυτοάνοση διαταραχή στην οποία το σώμα επιτίθεται στον μυελό των οστών. Περίπου μία στις πέντε περιπτώσεις είναι κληρονομική. Σε σοβαρές περιπτώσεις οι άνθρωποι χρειάζονται μεταγγίσεις αίματος ή ακόμα και μια μεταμόσχευση μυελού των οστών.
Απώλεια αίματος
Η απώλεια πολλών ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι μια κοινή αιτία της αναιμίας. Η βαριά εμμηνόροια, τα έλκη, οι τραυματισμοί, ή μια χειρουργική επέμβαση, μπορούν να προκαλέσουν αρκετή απώλεια αίματος, που με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, λόγω ανεπάρκειας σιδήρου. Οι γυναίκες που έχουν βαριά έμμηνο ρύση, πρέπει να ελέγχονται για την αναιμία κάθε χρόνο.
Λανθασμένη μηχανική κυττάρων του αίματος
Κάποιες κληρονομικές διαταραχές μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων στο σώμα σας. Οι θαλασσαιμίες μπορεί να προκαλέσουν την παραγωγή λιγότερων υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων και λιγότερης αιμοσφαιρίνης και μπορούν να αντιμετωπιστούν με μεταγγίσεις αίματος. Μεταξύ των ατόμων με αιμολυτική αναιμία, τα ερυθρά αιμοσφαίρια καταστρέφονται και καθαρίζονται από την κυκλοφορία του αίματος πολύ γρήγορα.
Δρεπανοκυτταρική αναιμία
Η δρεπανοκυτταρική αναιμία είναι μια κληρονομική διαταραχή, στην οποία ο οργανισμός παράγει μια ανώμαλη μορφή της αιμοσφαιρίνης. Αυτή έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή του σχήματος των ερυθρών αιμοσφαιρίων από στρογγυλό σε δρεπανοειδές με τα αιμοσφαίρια να κολλάνε μεταξύ τους. Αυτό μπορεί να καταστήσει δύσκολο το πέρασμά τους μέσω των αιμοφόρων αγγείων, γεγονός που οδηγεί σε πόνο και βλάβη στους ιστούς του σώματος. Τα ερυθρά κύτταρα του αίματος, επίσης, πεθαίνουν πιο γρήγορα απ’ ό,τι τα φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια.
Γενική εξέταση αίματος
Μια πλήρης εξέταση αίματος θα ελέγξει τα επίπεδα των ερυθρών αιμοσφαιρίων, των λευκών αιμοσφαιρίων, των αιμοπεταλίων και της αιμοσφαιρίνης. Θα ελέγξει επίσης και άλλους παράγοντες, όπως το μέσο μέγεθος, την μεταβλητότητα στο μέγεθος, τον όγκο και την συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Αν έχετε σιδηροπενική αναιμία τα ερυθρά αιμοσφαίρια μπορεί να είναι μικρότερα από τα κανονικά. Ο γιατρός μπορεί να αναλύσει τα συμπτώματά σας, τα φάρμακα που παίρνετε και το οικογενειακό σας ιστορικό.
Αλλες εξετάσεις αίματος
Εάν η γενική εξέταση αίματος δείχνει ότι έχετε αναιμία, μπορείτε να κάνετε επιπλέον εξετάσεις αίματος. Θα πρέπει να ελεγχθούν τα αιμοσφαίριά σας για τυχόν ανωμαλίες. Η ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης εντοπίζει το είδος της αιμοσφαιρίνης που υπάρχει στο αίμα σας. Μία μέτρηση δικτυοερυθροκυττάρων εξετάζει κατά πόσο ο μυελός των οστών μπορεί να κάνει νέα ερυθρά αιμοσφαίρια. Ακόμα, μπορείτε να μετρήσετε τα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό σας, καθώς και τα επίπεδα σιδήρου στο αίμα σας.
Τεστ μυελού των οστών
Αν το σώμα σας παράγει πολύ λίγα ή πάρα πολλά κύτταρα του αίματος ή η δομή τους φαίνεται φυσιολογική, τότε θα χρειαστεί ένα τεστ μυελού των οστών. Ο μυελός των οστών, ο σπογγώδης ιστός στο εσωτερικό των ιστών, περιέχει τα βλαστικά κύτταρα που μετατρέπονται σε κύτταρα του αίματος. Ο γιατρός θα αφαιρέσει ένα μικρό δείγμα του μυελού των οστών, μέσω μιας βελόνας. Η διαδικασία διαρκεί περίπου 30 λεπτά και θα προκαλέσει κάποιο πόνο.
Συμπληρώματα
Τα χάπια σιδήρου συχνά είναι απαραίτητα για την αναιμία που προκαλείται από την έλλειψη του σιδήρου. Ο δισθενής σίδηρος απορροφάται πιο εύκολα απ’ ό,τι ο τρισθενής σίδηρος. Είναι καλύτερα να ληφθεί με το φαγητό, ειδικά με χυμό πορτοκαλιού και άλλα τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C. Αλλά δεν πρέπει να αναμειγνύετε το χάπι σιδήρου με ασβέστιο, καφέ ή τσάι, το οποίο μπορεί να εμποδίσει την απορρόφηση. Και ποτέ δεν πρέπει να λαμβάνετε σίδηρο χωρίς την εντολή του γιατρού, ή να αφήσετε τα χάπια κοντά σε παιδιά. Μια υπερβολική δόση σιδήρου μπορεί να αποβεί επικίνδυνη. Μερικοί άνθρωποι χρειάζονται επίσης βιταμίνη Β12 και φυλλικό οξύ.
Σίδηρος και εγκυμοσύνη
Περίπου το ήμισυ των εγκύων γυναικών έχουν σιδηροπενική αναιμία. Οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να παίρνουν περίπου 27 χιλιοστόγραμμα σιδήρου κάθε μέρα στη διατροφή τους. Η προγεννητική βιταμίνη τους μπορεί επίσης να περιέχει σίδηρο. Οι έγκυες μπορούν να ελεγχθούν για την αναιμία κατά την πρώτη προγεννητική επίσκεψή τους στο γιατρό και μετά τον τοκετό.
Φάρμακα
Τα φάρμακα για την αναιμία συνήθως θεραπεύουν την ρίζα της ασθένειας. Ετσι, σε ορισμένες περιπτώσεις, όπου η αναιμία οφείλεται σε χρόνια νεφρική νόσο, μπορεί να χρειαστεί μια ένεση της ορμόνης ερυθροποιητίνης. Αν μια αυτοάνοση διαταραχή που προκαλεί το σώμα σας επιτεθεί στα δικά σας ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος, στη συνέχεια ένα κορτικοστεροειδές, όπως η πρεδνιζόνη, μπορεί να επιβραδύνει την επίθεση και να βοηθήσει στη διόρθωση της αναιμίας. Στη δρεπανοκυτταρική αναιμία, ένα φάρμακο κατά του καρκίνου που ονομάζεται υδροξυουρία (hydroxyruea) μπορεί να μειώσει τον αριθμό των επώδυνων επεισοδίων.
Διαδικασίες
Εάν έχετε σοβαρή αναιμία, ίσως χρειαστεί μετάγγιση αίματος. Οταν η παραγωγή του σώματος σε ερυθρά αιμοσφαίρια δεν λειτουργεί σωστά, η αναιμία μπορεί να αντιμετωπιστεί ή να θεραπευτεί με μεταμόσχευση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ο μυελός των οστών ή αίμα από τον ομφάλιο λώρο από ένα δότη αντικαθιστά τον ελαττωματικό μυελό των οστών του πάσχοντα, έτσι ώστε το σώμα να μπορεί να ξεκινήσει ξανά την παραγωγή υγιών κυττάρων του αίματος. Οταν τα κύτταρα του αίματος καταστρέφονται πολύ γρήγορα, μπορεί να χρειαστούν θεραπείες με το πλάσμα του αίματος ή ακόμα και αφαίρεση σπλήνας.
Πρόληψη της αναιμίας
Μπορείτε να αποτρέψετε κάποιους τύπους αναιμίας με μια υγιεινή διατροφή. Οι τροφές που περιέχουν σίδηρο περιλαμβάνουν άπαχο κόκκινο κρέας, συκώτι, ψάρια, τόφου, φακές και φασόλια, σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και αποξηραμένα φρούτα. Επίσης, καταναλώστε τροφές με βιταμίνη Β12 και φυλλικό οξύ, όπως τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, σπανάκι και μπανάνες. Επίσης, ψωμιά, δημητριακά και άλλα τρόφιμα εμπλουτισμένα με τα τρία βασικά θρεπτικά συστατικά: σίδηρο, Β12 και φολικό οξύ. Η βιταμίνη C, που βρίσκεται στα εσπεριδοειδή και ακόμα σε άλλα φρούτα και λαχανικά, θα βοηθήσει το σώμα σας να απορροφήσει τον σίδηρο.
Υπερφόρτωση σιδήρου
Η πρόσληψη μεγάλης ποσότητας σιδήρου μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα. Η υπερφόρτωση σιδήρου μπορεί να είναι αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων μεταγγίσεων αίματος ή μιας κληρονομικής πάθησης, ωστόσο σε κάθε περίπτωση η υπερβολική πρόσληψη σιδήρου θέτει τη ζωή σας σε κίνδυνο. Τα συμπτώματα της υπερφόρτωσης σιδήρου σχετίζονται με την περίσσεια αποθεμάτων σιδήρου σε διάφορα όργανα και μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στο ήπαρ, την καρδιά και το πάγκρεας. Τα επίπεδα σιδήρου μπορούν να μειωθούν μέσω μιας φλεβοτομίας (αφαίρεση αίματος) ή με φάρμακα.