Αυτισμός, αίτια, συμπτώματα και θεραπευτική αγωγή
Ο αυτισμός είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου που περιορίζει την ικανότητα ενός ατόμου να επικοινωνήσει με τους άλλους ανθρώπους. Εμφανίζεται για πρώτη φορά στα μικρά παιδιά και κυμαίνεται από ήπιος έως σοβαρός.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να περιηγούνται σε ένα δικό τους κόσμο, κάποιοι άλλοι έχουν εξαιρετικές ικανότητες, ενώ κάποιοι αγωνίζονται για να μιλήσουν. Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού επηρεάζουν 1 στα 88 παιδιά και χτυπάει εξίσου αγόρια και κορίτσια.
Τα σημάδια του αυτισμού
Πριν ένα παιδί φτάσει τα τρία του χρόνια, ο προσεκτικός παρατηρητής μπορεί να ανακαλύψει σημάδια αυτισμού. Μερικά παιδιά αναπτύσσονται κανονικά μέχρι τους 18-24 μήνες και στη συνέχεια σταματούν ή χάνουν τις δεξιότητές τους. Τα σημάδια του αυτισμού περιλαμβάνουν:
* Επαναλαμβανόμενες κινήσεις (κούνημα ή περιστροφή)
* Αποφυγή επαφής με τα μάτια ή αποφυγή σωματικής επαφής
* Καθυστερήσεις στην εκμάθηση της ομιλίας
* Επανάληψη λέξεων ή φράσεων (ηχολαλία)
* Αναστάτωση ακόμα και με τις μικρές αλλαγές
Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί ότι αυτά τα σημάδια μπορούν να εμφανιστούν και σε παιδιά που δεν έχουν αυτισμό
Πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια: Πρώτος χρόνος
Καθώς τα βρέφη είναι πολύ κοινωνικά, είναι δυνατό να ανιχνεύσετε τα σημάδια του αυτισμού και το πώς τα μωρά αλληλεπιδρούν με τον κόσμο τους. Σ’ αυτή την ηλικία ένα παιδί με αυτισμό μπορεί:
* Nα μην στρέφεται όταν ακούει τη φωνή της μητέρας του
* Να μην ανταποκρίνεται όταν ακούει το όνομά του
* Να μην κοιτάζει τους ανθρώπους στα μάτια
* Να μην έχει καμία διάθεση για φλυαρία
* Να μην χαμογελά ή να μην ανταποκρίνεται στις κοινωνικές εκδηλώσεις των άλλων
Τα μωρά που δεν έχουν αυτισμό, μπορεί να παρουσιάζουν επίσης αυτές τις συμπεριφορές, γι’ αυτό αν έχετε ανησυχίες καλό θα είναι να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας άμεσα.
Πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια: Δεύτερος χρόνος
Τα σημάδια του αυτισμού είναι πιο αισθητά στο δεύτερο έτος του παιδιού. Ενώ άλλα παιδιά διαμορφώνουν τις πρώτες λέξεις τους και δείχνουν τα πράγματα που θέλουν, ένα παιδί με αυτισμό παραμένει απομονωμένο. Τα σημάδια του αυτισμού σ’ αυτή την ηλικία περιλαμβάνουν:
* Kαθόλου λέξεις από την ηλικία των 16 μηνών
* Καθόλου παιχνίδια από την ηλικία των 18 μηνών
* Απώλεια γλωσσικών δεξιοτήτων
* Κανένα ενδιαφέρον όταν οι ενήλικες επισημαίνουν αντικείμενα, όπως για παράδειγμα ένα αεροπλάνο που διασχίζει τον ουρανό
Αλλα σημάδια και συμπτώματα
Οι άνθρωποι με αυτισμό μπορεί μερικές φορές να έχουν σωματικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένων των πεπτικών προβλημάτων, όπως δυσκοιλιότητα και προβλήματα ύπνου. Τα παιδιά μπορεί να έχουν κακό συντονισμό των μεγάλων μυών που χρησιμοποιούνται για τη λειτουργία και την αναρρίχηση, ή τους μικρότερους μύες του χεριού. Περίπου το ένα τρίτο των ατόμων που έχουν αυτισμό έχουν επίσης, πολύ συχνά, επιληπτικές κρίσεις.
Πώς επηρεάζει ο αυτισμός τον εγκέφαλο;
Ο αυτισμός επηρεάζει τμήματα του εγκεφάλου που ελέγχουν τα συναισθήματα, την επικοινωνία και τις κινήσεις του σώματος. Από την νηπιακή ηλικία μερικά παιδιά με αυτισμό έχουν ασυνήθιστα μεγάλο κεφάλι και εγκέφαλο, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στα προβλήματα ανάπτυξης του εγκεφάλου. Παθολογικά γονίδια, που περνούν μέσω της οικογένειας, έχουν συνδεθεί με κακή λειτουργία ορισμένων τμημάτων του εγκεφάλου. Οι ερευνητές ελπίζουν να βρουν τρόπο για τη διάγνωση του αυτισμού, μέσω τομογραφίας του εγκεφάλου.
Πρώιμες απεικονιστικές εξετάσεις
Πολλά παιδιά δεν έχουν διαγνωστεί με διαταραχή του αυτισμού μέχρι την προσχολική ηλικία ή ακόμα και το νηπιαγωγείο και έτσι μπορεί να μην τύχουν της βοήθειας που θα μπορούσαν να λάβουν τα πρώτα χρόνια. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι παιδίατροι προτρέπουν σε εξέταση όλα τα παιδιά στην ηλικία των εννέα μηνών, προκειμένου να διαπιστωθεί αν παρουσιάζουν καθυστερήσεις σε βασικές δεξιότητες.
Οι εξετάσεις που απαιτούνται:
* 18 μηνών
* 24 μηνών
* Οπως απαιτείται για παιδιά με ανησυχητική συμπεριφορά ή με οικογενειακό ιστορικό αυτισμού
Διάγνωση: Προβλήματα λόγου
Στις τακτικές εξετάσεις ο γιατρός θα ελέγξει πώς το μωρό σας ανταποκρίνεται στη φωνή σας, το χαμόγελό σας, ή άλλες ανάλογες εκφράσεις. Επίσης, αν είναι φλύαρο. Προβλήματα και καθυστερήσεις στην ομιλία απαιτούν επίσκεψη σε έναν λογοθεραπευτή. Ενα τεστ ακοής θα χρειαστεί, επίσης. Τα περισσότερα παιδιά με αυτισμό τελικά θα μιλήσουν, αλλά θα το κάνουν αργότερα από τα άλλα, ενώ θα τους είναι εξαιρετικά δύσκολο να κάνουν έναν διάλογο. Τα παιδιά με αυτισμό μπορούν επίσης να μιλάνε με τραγουδιστό ή με ρομποτικό τρόπο.
Διάγνωση: Φτωχές κοινωνικές δεξιότητες
Η δυσκολία ανάπτυξης σχέσεων με τους άλλους ανθρώπους είναι ένα σημαντικό σημάδι της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού. Ενας ψυχολόγος με ειδική εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό των κοινωνικών προβλημάτων, όσο το δυνατόν νωρίτερα. Τα παιδιά μπορεί να μην κοιτάζουν τους άλλους ανθρώπους στα μάτια, συμπεριλαμβανομένων των γονιών τους. Μπορεί να επικεντρωθούν με προσήλωση σε κάποιο αντικείμενο, αγνοώντας τους άλλους γύρω τους για μεγάλες χρονικές περιόδους. Δεν μπορούν να χρησιμοποιούν χειρονομίες, τη στάση του σώματος, τις εκφράσεις του προσώπου ή γενικότερα να επικοινωνούν.
Διάγνωση: Αξιολόγηση
Δεν υπάρχει καμία ιατρική εξέταση για τον αυτισμό, αλλά οι εξετάσεις μπορούν να είναι χρήσιμες για να αποκλείσει κάποιος την απώλεια ακοής, τις δυσκολίες στην ομιλία, την δηλητηρίαση από μόλυβδο, ή αναπτυξιακά προβλήματα που δεν σχετίζονται με τον αυτισμό. Οι γονείς μπορεί να χρειαστεί να απαντήσουν σε μια λίστα ερωτήσεων -που ονομάζονται εργαλείο ελέγχου- για να αξιολογηθεί η συμπεριφορά και οι κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού. Αν το παιδί λάβει θεραπεία νωρίς, με ιδανική περίπτωση αυτό να γίνει πριν συμπληρώσει τα τρία χρόνια του, τότε μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά η ανάπτυξή του.
Σύνδρομο Asperger
Τα άτομα με σύνδρομο Αsperger δεν έχουν χαμηλή νοημοσύνη ή προβλήματα γλώσσας. Στην πραγματικότητα, μπορεί να έχουν προχωρημένες λεκτικές δεξιότητες. Αλλά μπορεί να είναι κοινωνικά αδέξια και να δυσκολεύονται να καταλάβουν μη λεκτικά σημάδια, όπως οι εκφράσεις του προσώπου. Μπορεί να εστιάζουν έντονα σε ένα θέμα που τα ενδιαφέρει, αλλά έχουν πρόβλημα να κάνουν φίλους ή να σχετίζονται με τους άλλους ανθρώπους.
Θεραπεία: Προγράμματα συμπεριφοράς
Οι συμπεριφορικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται ευρέως για να βοηθήσουν τα παιδιά με αυτισμό, σκοπό έχουν να τους μάθουν να μιλούν, να επικοινωνούν, να αναπτυχθούν σωματικά και να ασχοληθούν με τους άλλους ανθρώπους πιο αποτελεσματικά. Βήμα προς βήμα αυτά τα εντατικά μαθήματα που ονομάζονται Εφαρμοσμένη Ανάλυση της Συμπεριφοράς, ενθαρρύνουν τις θετικές ενέργειες και αποθαρρύνουν τις αρνητικές συμπεριφορές. Μια άλλη προσέγγιση που ονομάζεται Παιχνίδι στο Πάτωμα (Floortime) εργάζεται για τα συναισθήματα και τις κοινωνικές δεξιότητες. Το πρόγραμμα TEACCH χρησιμοποιεί κάρτες με εικόνες και άλλα οπτικά στοιχεία.
Θεραπεία: Εκπαίδευση
Ειδικά σχολεία για αυτιστικά παιδιά μπορούν να παρέχουν ειδικές υπηρεσίες, προκειμένου να βοηθήσουν τα παιδιά με αυτισμό να μάθουν και να αναπτυχθούν. Τα προγράμματα περιλαμβάνουν λογοθεραπεία και εργοθεραπεία. Τα σχολεία καλούνται να αναπτύξουν ένα εξατομικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για κάθε παιδί.
Θεραπεία: Φαρμακευτική αγωγή
Δεν υπάρχει καμία ιατρική θεραπεία για τον ίδιο τον αυτισμό, αλλά τα φάρματα μπορούν να βοηθήσουν με μερικά από τα συμπτώματα. Τα αντι-ψυχωτικά φάρμακα μπορούν να δοθούν για σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς, όπως είναι η επιθετικότητα, ο αυτο-τραυματισμός και τα ξεσπάσματα. Τα φάρμακα για τη θεραπεία της κατάθλιψης, μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Η αντίδραση ενός παιδιού στα φάρμακα πρέπει να παρακολουθείται στενά.
Θεραπεία: Αισθητηριακή Ολοκλήρωση
Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να είναι εξαιρετικά ευαίσθητα σε ήχους, αφή, γεύση, εικόνες ή μυρωδιές, παρόμοια με μια κατάσταση που είναι γνωστή ως διαταραχή αισθητηριακής ολοκλήρωσης. Για παράδειγμα, μπορούν να διαταραχθούν από τα λαμπερά φώτα που αναβοσβήνουν ή από ένα κουδούνι του σχολείου. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Temple διαπίστωσαν ότι βοηθώντας κανείς τα παιδιά να προσαρμοστούν σε διαφορετικές αισθήσεις, τα οδηγεί σε λιγότερες αυτιστικές ιδιομορφίες και καλύτερη συμπεριφορά.
Αυτισμός και Υποστηρικτική Τεχνολογία
Σήμερα, ακόμα και τα παιδιά που δεν μιλούν, καταφέρνουν να μιλήσουν χάρη στις νέες συσκευές που έχουν σχεδιαστεί για να μετατρέπουν εικόνες ή κείμενα σε λέξεις που εκφωνούνται. Η τεχνολογία περιλαμβάνει συσκευές τσέπης και εφαρμογές για τα smartphones και για tablets.
Αυτισμός και διατροφή
Tα πεπτικά προβλήματα είναι κοινά σε παιδιά με αυτισμό και περίπου 30% απ’ αυτά μπορεί να φάνε είδη που δεν τρώγονται, όπως βρωμιές και χαρτί. Μερικοί γονείς έχουν δοκιμάσει δίαιτα χωρίς γλουτένη (που βρίσκεται στο σιτάρι) και καζεΐνη (πρωτεΐνη γάλακτος). Αλλες αλλαγές στη διατροφή περιλαμβάνουν συμπληρώματα βιταμίνης Β6 και μαγνησίου. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία για το αν τα συγκεκριμένα διατροφικά σχέδια είναι αποτελεσματικά. Ο γιατρός είναι αυτός που θα πρέπει να έχει την εποπτεία της δίαιτας που θα ακολουθήσει το αυτιστικό παιδί.
Ανορθόδοξες θεραπείες
Το διαδίκτυο είναι γεμάτο από ασυνήθιστες θεραπείες για τον αυτισμό, που προσφέρονται στους απελπισμένους γονείς. Για να μάθετε αν μια θεραπεία είναι ασφαλής και αποτελεσματική, συζητήστε το με τον γιατρό σας. Κάποιες από τις θεραπείες μπορεί να είναι επικίνδυνες, όπως η θεραπεία της αποσιδήρωσης που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο ενός 5χρονου παιδιού το 2005, που πέθανε μετά από ανορθόδοξη θεραπεία που είχε ως στόχο να καθαρίσει από το σώμα του τα βαρέα μέταλλα.
Τι προκαλεί τον αυτισμό;
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν την ακριβή αιτία του αυτισμού, αλλά δεδομένου ότι υπάρχει σε οικογένειες, ίσως παίζουν ρόλο τα γονίδια. Η έρευνα είναι σε εξέλιξη για να διαπιστώσει αν οι χημικές ουσίες στο περιβάλλον ή κάποια λοίμωξη πριν από τη γέννηση μπορούν να κατηγορηθούν ως υπαίτιες. Ο αυτισμός είναι πιο κοινός μεταξύ ανθρώπων με άλλες γενετικές διαταραχές, όπως το Σύνδρομο του Εύθραυστου Χ και η οζώδης σκλήρυνση.
Τα εμβόλια δεν προκαλούν αυτισμό
Δεν έχει βρεθεί σχέση μεταξύ εμβολίων και αυτισμού, παρά τις πολλές ισχυρές επιστημονικές μελέτες. Οι ερευνητές εξέτασαν την ιλαρά, την παρωτίτιδα και την ερυθρά, δεδομένου ότι μια παλιά έκθεση το 1998 είχε εγείρει ανησυχίες. Η έκθεση αποσύρθηκε από το ιατρικό περιοδικό Lancet για κακή εφαρμογή της επιστήμης και απάτη. Η θιμεροσόλη (thimerosol), μια μορφή υδράργυρου, απομακρύνθηκε από τα παιδικά εμβόλια το 2001 ως προληπτικό μέτρο, αν και ποτέ δεν αποδείχτηκε με στοιχεία πως συνδέεται με τον αυτισμό.
Ο αυτισμός μεταξύ των αδελφών
Οι γονείς που έχουν παιδί με αυτισμό, έχουν 19% πιθανότητες να αποκτήσουν κι άλλο παιδί με αυτισμό, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη. Αν δύο αδέλφια έχουν αυτισμό, τότε ο κίνδυνος να έχει αυτισμό και ένας τρίτος αδελφός ή αδελφή είναι ακόμα πιο υψηλός. Μια μελέτη που έγινε μεταξύ διδύμων διαπίστωσε πως όταν το ένα από τα δίδυμα έχει αυτισμό, η πιθανότητα να έχει και το άλλο αγγίζει το 31%. Οταν τα δίδυμα είναι αγόρια και το ένα έχει αυτισμό, η πιθανότητα να έχει αυτισμό και το άλλο αγόρι αγγίζει το 77%.