Τι είναι οι μεσογειακοί κυκλώνες και πώς δημιουργούνται

Οι μεσογειακοί κυκλώνες, διεθνώς γνωστοί ως Medicanes (από τις λέξεις Mediterranean και hurricanes) είναι ένα σχετικά σπάνιο φαινόμενο που συμβαίνει μία έως δύο φορές το χρόνο. Έχουν πολλά κοινά με τους τροπικούς κυκλώνες, καθώς θυελλώδεις άνεμοι στροβιλίζονται γύρω από ένα «μάτι», συνοδευόμενοι από καταρρακτώδεις βροχές.

Όμως, σύμφωνα με το Ινστιτούτο της Γης του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, επειδή η Μεσόγειος δεν έχει μεγάλη έκταση ούτε πολύ ζεστά νερά, ο μεσογειακός κυκλώνας δεν αποκτά την ένταση ενός τροπικού κυκλώνα. Είναι έτσι αμφίβολο αν όντως το εν λόγω φαινόμενο στη Μεσόγειο πρέπει να θεωρηθεί κανονικός κυκλώνας.

Οι μεσογειακοί κυκλώνες (με ή χωρίς εισαγωγικά) είναι πιθανότερο να σχηματισθούν το φθινόπωρο ή το χειμώνα πάνω από σχετικά θερμά ύδατα, σε συνδυασμό με τον ψυχρότερο αέρα από πάνω τους, ενώ οι τροπικοί κυκλώνες είναι πιο συνηθισμένοι κατά τους μήνες του καλοκαιριού. Ενώ στον Ατλαντικό ή στον Ειρηνικό Ωκεανό οι κυκλώνες προϋποθέτουν θερμοκρασίες θάλασσας περίπου 27 βαθμών Κελσίου, στη Μεσόγειο μπορούν να σχηματισθούν κυκλώνες ακόμη και με νερά με θερμοκρασία μόνο 14 βαθμών Κελσίου.

Οι Medicanes έχουν ένα ψυχρό πυρήνα και κινούνται πάντα από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Ξεκινούν σαν απλές καταιγίδες για να εξελιχθούν σε κάτι πολύ περισσότερο, μετατρέποντας θερμοδυναμικά τη θερμότητα και την υγρασία της Μεσογείου σε ενέργεια. Αναπτύσσεται έτσι ένα ισχυρό υποτροπικό σύστημα χαμηλών πιέσεων, με πυκνά νέφη να στροβιλίζονται γύρω από ένα «μάτι» καθαρό από νέφη, κάτι που θυμίζει πολύ έναν τροπικό κυκλώνα.

Δύο είναι οι συνηθέστερες περιοχές για τη δημιουργία μεσογειακού κυκλώνα: αφενός μια περιοχή στη δυτική Μεσόγειο μεταξύ της Ισπανίας, της Σαρδηνίας και της Κορσικής και, αφετέρου, στην ανατολική Μεσόγειο στο Ιόνιο, ιδίως στο νότιο. Είναι πιθανό ότι η μορφολογία των ακτογραμμών ανάμεσα στη «μπότα» της νότιας Ιταλίας και στη δυτική Ελλάδα ευνοεί την ανάπτυξη ανέμων που στροβιλίζονται αντίστροφα από τη φορά του ρολογιού, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα χαμηλό βαρομετρικό σύστημα.

Παρόλο που οι Medicanes αναμένεται να παραμείνουν σχετικά σπάνιοι, οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Κολούμπια θεωρούν ότι, καθώς θα αυξάνεται η επιφανειακή θερμοκρασία των υδάτων στη Μεσόγειο λόγω και της κλιματικής αλλαγής, στο μέλλον είναι πιθανό ότι το φαινόμενο -όταν συμβαίνει- θα είναι ισχυρότερο και θα μοιάζει ακόμη περισσότερο με κανονικό κυκλώνα.