Φρεγάτες και F-16 αναβαθμίζουν την Ελλάδα
Ψηφίδα ενός ευρύτερου σχεδίου ενίσχυσης της Ελλάδας, προκειμένου να καταφέρει να διαχειριστεί τις γεωπολιτικές προκλήσεις που έχουν συσσωρευτεί και αναμένεται να ενταθούν τα επόμενα χρόνια, θεωρούνται οι προωθημένες συζητήσεις ανάμεσα σε Αθήνα και Παρίσι για την παραχώρηση δύο φρεγατών πολλαπλών ρόλων στο Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.), ώστε να καλύψει έκτακτες ανάγκες στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συγκεκριμένη συζήτηση για ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας με τη Γαλλία έρχεται έπειτα από σειρά ανάλογων, έμμεσων ή άμεσων, συμφωνιών και με τις ΗΠΑ.
Ολη αυτή η κινητικότητα εξελίσσεται σε μια περίοδο κατά την οποία οι εθνικιστικοί τόνοι στη γειτονική Τουρκία εντείνονται με επίκεντρο και τις διαφορές με την Ελλάδα. Στην Αθήνα υπάρχει ανησυχία για την εξέλιξη των επόμενων μηνών, όχι μόνο έως τις 24 Ιουνίου, αλλά, κυρίως, κατά το φθινόπωρο, όταν στην Ελλάδα θα έχει φανεί πλέον ξεκάθαρα ποια είναι η νέα, μετά το πρόγραμμα, σχέση με τους δανειστές. Πίσω από τη βοήθεια προς την Ελλάδα, ώστε να ενισχυθεί η θέση της έναντι μιας επιθετικής και ασταθούς Τουρκίας, βρίσκεται, βεβαίως, και η σαφής συμμαχική προσπάθεια να αποκλειστεί οποιοδήποτε ενδεχόμενο επέκτασης της ρωσικής επιρροής πέρα από την Ανατολική Μεσόγειο.
Ως προς τη γενική γραμμή έναντι της Τουρκίας, φαίνεται ότι υπάρχει μια σαφής υποχώρηση του υπουργού Εθνικής Αμυνας Πάνου Καμμένου από τους υψηλούς τόνους. Τη διαχείριση ελέγχει πλέον στενά το Μαξίμου, σε πλήρη συντονισμό με το υπουργείο Εξωτερικών. Κρίσιμος κρίκος είναι ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ευάγγελος Αποστολάκης, ο οποίος διαθέτει την πλήρη επιχειρησιακή εικόνα, αλλά και τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας και με τους συμμάχους.
Αναφορικά με το ζήτημα των «γκρίζων ζωνών», όπως εξακολουθεί να το θέτει η Τουρκία και προέκυψε ανάγλυφα έπειτα από την ατυχή πρωτοβουλία κάποιων να στήσουν σημαία στον Μικρό Ανθρωποφάγο, υπάρχουν ορισμένες νομικές λεπτομέρειες, την εκμετάλλευση των οποίων η Αθήνα εκτιμά ακόμα. Μία από αυτές είναι το γεγονός ότι η Τουρκία, σε τρία σημεία του αρχιπελάγους, περιλαμβάνει στην επικράτειά της τρία συμπλέγματα βραχονησίδων που με βάση τη Συνθήκη της Λωζάννης θα μπορούσαν και να μην της ανήκουν. Βρίσκονται, δηλαδή, σε απόσταση μεγαλύτερη των τριών ναυτικών μιλίων από την τουρκική ακτή. Πρακτικά, η συγκεκριμένη ιδέα θα οδηγούσε σε μια θεωρία «γκρίζων ζωνών» και από την ελληνική πλευρά. Σε επίπεδο, πάντως, διμερούς έντασης, στην Αθήνα εκτιμάται ότι εφόσον προχωρήσει η μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας στο Ισραήλ από την Ιερουσαλήμ στο Τελ Αβίβ τις επόμενες εβδομάδες, τότε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα στρέψει την ακραία προεκλογική ρητορική του και προς τα εκεί.
Παράλληλα, η πιθανή ένταξη φρεγατών τύπου FREMM στο Π.Ν. εκ των πραγμάτων θα δημιουργήσει στην Ελλάδα ένα άνοιγμα στην Ανατολική Μεσόγειο. Τον επόμενο μήνα φθάνουν στην Αθήνα Γάλλοι αξιωματικοί για το επόμενο στάδιο των συζητήσεων, σε πρακτικό, πια, επίπεδο. Εμπειροι παρατηρητές εκτιμούν ότι το γαλλικό ενδιαφέρον για τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Κύπρο –σε συνδυασμό με την απόφαση για πρακτική βοήθεια προς την Ελλάδα σε έναν τομέα ο οποίος χρήζει ενίσχυσης προκειμένου να γεφυρωθεί ένα χάσμα με την Τουρκία που διαρκώς ευρύνεται– δεν συνιστά τυχαία κίνηση, αφενός ως προς τα ενεργειακά συμφέροντα του Παρισιού στην περιοχή, αφετέρου για το συνολικό προφίλ που επιθυμεί να καλλιεργήσει για τη χώρα του εντός της Ε.Ε. ο Εμανουέλ Μακρόν.
Προς το παρόν, πάντως, στο εσωτερικό της Γαλλίας η συζήτηση για τις FREMM παρουσιάζεται ως εκκρεμούσα. Η υπουργός Ενόπλων Δυνάμεων της Γαλλίας, κατά την επίσκεψή της την Παρασκευή στην Τουλόν, την πόλη που φιλοξενεί τις βάσεις του γαλλικού ναυτικού, δήλωσε για την πιθανή παραχώρηση: «Αυτό το νέο δεν είναι του παρόντος, ακόμα και αν είμαστε στη διάθεση των Ελλήνων φίλων μας για να συνεχίσουμε να δουλεύουμε μαζί ακόμα πιο στενά». Και συμπλήρωσε: «Εχουμε πολύ φιλικές σχέσεις με τους Ελληνες φίλους μας και πολύ συχνές ανταλλαγές απόψεων».
Σε πρακτικό επίπεδο οι FREMM αποτελούν επιθετικό όπλο, με πλέον πρόσφατο παράδειγμα τη χρησιμοποίηση μιας εκ των γαλλικών φρεγατών για χτυπήματα στη Συρία. Εκ των πραγμάτων, δηλαδή, λειτουργούν εξισορροπητικά στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Με βάση όσα έχουν συζητηθεί έως τώρα, οι φρεγάτες θα παραχωρηθούν με πενταετές leasing στο Π.Ν. με το σύνολο του εξοπλισμού τους. Αυτός περιλαμβάνει πυραύλους τύπου Exocet, αντιαεροπορικό σύστημα τύπου Aster 15, αλλά και πυραύλους τύπου Cruise (MdCN) με εμβέλεια περίπου 1.000 χιλιομέτρων. Επίσης, οι FREMM μπορεί να πλήξουν στόχους και με τη ναυτική εκδοχή των πυραύλων SCALP. Οταν λήξει ο χρόνος μίσθωσης των δύο FREMM (2023), εκτιμάται ότι η Ελλάδα θα έχει ολοκληρώσει και τη διαδικασία αγοράς δύο υπερσύγχρονων δικτυοκεντρικών κορβετών τύπου Belh@rra. Ως προς τη χρηματοδότηση του leasing, δεν είναι ακόμα γνωστές πολλές λεπτομέρειες. Ωστόσο, πηγές αναφέρουν ότι οι πληρωμές θα μπορούσαν να επεκταθούν σε βάθος δεκαετίας και να συνδεθούν και με την προμήθεια των κορβετών τύπου Belh@rra. Εκτιμάται ότι ένα ρεαλιστικό ποσό για leasing των δύο φρεγατών τύπου FREMM κυμαίνεται στα 200-250 εκατ. ευρώ τον χρόνο, δίχως, ωστόσο, να υπάρχει επίσημα υπολογισμένο κόστος αυτή τη στιγμή. Σημαντική λεπτομέρεια της συνεργασίας με τους Γάλλους είναι αυτή της ανανέωσης των Exocet που ήδη διαθέτει το Π.Ν.
Κάθε φρεγάτα τύπου FREMM έχει πλήρωμα 147 ατόμων, ωστόσο στο Π.Ν. σχεδιάζουν μια αρκετά μεγαλύτερη εκδοχή (ίσως και 200 ατόμων), προκειμένου να δημιουργηθεί ένας πυρήνας στελεχών με εξοικείωση στα νέα γαλλικά πλοία. Θεωρείται βέβαιος ο παροπλισμός της φρεγάτας «Κανάρης», που πρακτικά δεν έχει ανθυποβρυχιακό θόλο. Ισως την ίδια τύχη να έχει και δεύτερη φρεγάτα, βάσει παλαιότητας, μάλλον ο «Θεμιστοκλής». Καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν στην «Κ» ότι έχουν αρχίσει ήδη οι εργασίες δημιουργίας σχετικών υποδομών.
Δεδομένης της δυνατότητας των συγκεκριμένων πλοίων να διεξάγουν πολυήμερες επιχειρήσεις στην Κεντρική και Ανατολική Μεσόγειο, δεν θα πρέπει να αποκλείεται η χρήση του Ναυστάθμου Κρήτης, τον οποίο, ούτως ή άλλως, το ΓΕΝ προορίζει ως σημείο ελλιμενισμού μιας μάχιμης μοίρας του Π.Ν. Ηδη, με την έμμεση, αλλά πολύ ουσιαστική, βοήθεια των Αμερικανών, στον ναύσταθμο κατασκευάζονται οικήματα που θα μπορούσαν να διαμένουν τα πληρώματα και οι οικογένειές τους, ωστόσο απαιτούνται εργασίες και στις υπόλοιπες υποδομές.
Τα 85 μαχητικά
Εντός της επόμενης εβδομάδας θα πρέπει, επίσης, να κλείσει οριστικά και η συμφωνία ανάμεσα στην Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.) και τις ΗΠΑ για την αναβάθμιση 85 μαχητικών F-16 στην τελευταία έκδοσή τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, η διαφορά έχει γεφυρωθεί, με την πλευρά της Αθήνας να επενδύει ιδιαίτερα στο τελικό στάδιο, όταν δηλαδή θα επιστραφούν κάποια χρήματα ως ενίσχυση και της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Το επίπεδο της αμυντικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ προκύπτει, πάντως, πολύ πιο έντονα από την ουσιαστική συμφωνία της Αθήνας να επιτρέψει στους Αμερικανούς να προχωρήσουν σε μεγάλες επεκτάσεις της συμφωνίας της Σούδας.
Οι Ενοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ χρησιμοποιούν τόσο τη ναυτική βάση όσο και το παρακείμενο αεροδρόμιο της Σούδας, για διαρκή μεταφορά δυνάμεων, πυρομαχικών και άλλων υλικών, που επιτρέπει τη διεξαγωγή επιχειρήσεων στην ευρύτερη περιοχή. Παράλληλα, οι βάσεις της Ανδραβίδας, της Λάρισας και του Kαστελλίου θα χρησιμοποιούνται από τις αμερικανικές δυνάμεις, κυρίως για τη στάθμευση και πτήση drones αλλά και κατασκοπευτικών αεροπλάνων στην ευρύτερη περιοχή. Από αυτή τη συνεργασία η Αθήνα φιλοδοξεί να επωφεληθεί κυρίως μέσω της απόκτησης drones, αλλά και τεχνογνωσίας σε αυτό το σκέλος.
Δυσφορία Αθήνας για Στόλτενμπεργκ
Στην Αθήνα υπάρχει δυσαρέσκεια για τη γραμμή απόλυτης ουδετερότητας που διατηρεί στις δημόσιες τοποθετήσεις του ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ. Σύμφωνα με πληροφορίες, μέσω διπλωματικoύ διαύλου έχει μεταφερθεί στον κ. Στόλτενμπεργκ η δυσφορία της Ελλάδας, η οποία γίνεται κατανοητή, στο σημείο μάλιστα της παραδοχής ότι θα πρέπει να υπάρξει μια επανατοποθέτηση –πάντα στη γραμμή της ουδετερότητας– που θα λαμβάνει υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις. Ωστόσο και την Πέμπτη, κατά τη διάρκεια διάλεξής του στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν στην Ολλανδία, ο κ. Στόλτενμπεργκ επέλεξε τη γραμμή της χρυσής ουδετερότητας, βάσει της οποίας το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να εισέλθει σε καμία συζήτηση για τα ελληνοτουρκικά, με κεντρική παραδοχή την αντίληψη ότι μεταξύ συμμάχων δεν μπορεί να υπάρξει τίποτε άλλο παρά μόνο διάλογος. Ωστόσο, όσοι γνωρίζουν τις ισορροπίες στο εσωτερικό της Συμμαχίας, εκτιμούν ότι η στάση του κ. Στόλτενμπεργκ επηρεάζεται από την ανησυχία του για τα προσκόμματα που θέτει διαρκώς στη συνεργασία ΝΑΤΟ-Ε.Ε. η Τουρκία. Βεβαίως, κύριο πρόβλημα της Τουρκίας είναι η Κύπρος, γι’ αυτό και έως τώρα υπονομεύει την ομοφωνία στο συμβούλιο για το παραμικρό που αφορά τη συνεργασία ΝΑΤΟ-Ε.Ε. Στη σύνοδο του ερχόμενου Ιουλίου θα κριθεί το επόμενο βήμα συνεργασίας ΝΑΤΟ-Ε.Ε., και ο κ. Στόλτενμπεργκ δεν θα ήθελε να δει αυτή την προοπτική να τορπιλίζεται.
kathimerini