Εκθεση ΟΟΣΑ για εκπαίδευση: Αξιολόγηση, μόνιμοι διορισμοί, αλλαγές στις πανελλαδικές

Η ανάγκη μόνιμων διορισμών, αύξησης της χρηματοδότησης στην εκπαίδευση, η αποκέντρωση και αυτονομία των σχολικών μονάδων, οι αλλαγές στις πανελλαδικές, καθώς επίσης και η αξιολόγηση, είναι θέματα που περιλαμβάνονται στη νέα, επικαιροποιημένη έκθεση του Ο.Ο.Σ.Α με τίτλο: «Εκπαίδευση για ένα Λαμπρό Μέλλον στην Ελλάδα».

«Η έκθεση είναι, χωρίς αστερίσκους, εξαιρετικά βελτιωμένη σε σχέση με εκείνη του 2011» τόνισε ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Κώστας Γαβρόγλου κατά την παρουσίαση της έκθεσης νωρίτερα σήμερα, Πέμπτη, στο κτίριο του υπουργείου. Ο κ. Γαβρόγλου σημείωσε ότι όταν ξεκίνησαν οι συζητήσεις με τον οργανισμό, τον Ιανουάριο 2016, «υπήρχαν πολλές αποκλίσεις και ελάχιστες συγκλίσεις, ενώ τώρα (σ.σ. στη νέα έκθεση) υπάρχουν πολλές συγκλίσεις και ορισμένες αποκλίσεις».

Από τη μεριά του Ο.Ο.Σ.Α, η Γκαμπριέλα Ράμος (Gabriela Ramos), διευθύντρια προσωπικού του Οργανισμού και επικεφαλής της Μικτής Διευθύνουσας Επιτροπής ΟΟΣΑ-Ελλάδας, ο ρόλος του Ο.Ο.Σ.Α είναι να καθορίσει άξονες πολιτικής, όχι να επιβάλει πολιτικές.

«Θεωρούμε ότι όσα περιλαμβάνονται στην έκθεση αποτελούν καλές προτάσεις για το πώς θα μπορέσει να αναπτυχθεί το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα» είπε και συμπλήρωσε πως είναι ενθαρρυντικό ότι η ελληνική οικονομία επανέρχεται και εξέφρασε την ελπίδα η εκπαίδευση να ακολουθήσει τα ίδια χνάρια. «Θεωρήστε μας ως μέρος της ομάδας σας για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος» είπε απευθυνόμενη στον υπουργό η κ. Ράμος.

Στη νέα έκθεση του ΟΟΣΑ (Έκθεση του 2018), που βασίστηκε σε δεδομένα που συνέλεξαν τα τεχνικά κλιμάκια του οργανισμού σε συνεργασία με το υπουργείο και τους αρμόδιους φορείς αποτυπώνεται μία σειρά συγκλίσεων και αποκλίσεων μεταξύ των δύο πλευρών.

Οι συγκλίσεις

Αναλυτικότερα, στις συγκλίσεις περιλαμβάνονται τα όσα αφορούν στην ανάγκη διορισμών και ο εξορθολογισμός του επαγγελματικού περιβάλλοντος για τους αναπληρωτές, η αναμόρφωση των πανελλαδικών εξετάσεων, η αντιμετώπιση της παραπαιδείας, καθώς επίσης και η αύξηση της χρηματοδότησης για την εκπαίδευση.

Μόνιμοι διορισμοί και αναπληρωτές

«Δεν μπορεί η υπάρχουσα κατάσταση να συνεχίσει με ένα συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό αναπληρωτών καθηγητών να είναι στα σχολεία μας με συμβάσεις που είναι πραγματικά εξαιρετικά προβληματικές, με ανθρώπους που δίνουν όλο τους το είναι χρόνια για να στηρίξουν το εκπαιδευτικό μας σύστημα, που νομίζω σε όλο τον κόσμο δεν υπάρχει άλλο εκπαιδευτικό σύστημα που ποσοστιαία να βασίζεται σε τόσο μεγάλο ποσοστό αναπληρωτών καθηγητών, με ένα πληθυσμό των μονίμων εκπαιδευτικών με πολύ μεγάλο μέσο όρο ηλικίας και τα λοιπά. Η λύση σε αυτό είναι οι μόνιμοι διορισμοί, ένας σημαντικός αριθμός. Έχουμε κάνει μια μελέτη γι’ αυτό, προχωρήσουμε σε ένα σημαντικότατο αριθμό μόνιμων διορισμών». Αυτό επεσήμανε ο κ. Γαβρόγλου, αναφερόμενος στο θέμα των διορισμών στην εκπαίδευση.

Από την πλευρά της, η κ. Ράμος σημείωσε ότι «εάν η ελληνική οικονομία επανέρχεται στην κανονικότητα και οι συμβάσεις των καθηγητών και δασκάλων, θα πρέπει να επανέλθουν στην κανονικότητα. Και αυτό είναι επείγον. Είναι επείγουσας σημασίας ζήτημα.

Πανελλαδικές και παραπαιδεία

Στη «μείωση του ειδικού βάρους των πανελληνίων εξετάσεων» και στην «επανεξέτσαση των επιπτώσεων της παραπαιδείας στο δημόσιο σχολείο» αναφέρεται η έκθεση του ΟΟΣΑ. Για τον οργανισμό, στην τρέχουσα ατζέντα των μεταρρυθμίσεων θα πρέπει να ενσωματωθεί μία χάραξη πολιτικής που θα οδηγήσει στην ενίσχυση της ποιότητας των μαθημάτων στο σχολείο, ώστε να καταπολεμηθεί η παραπαιδεία.

Ο κ. Γαβρόγλου, τόνισε σχετικά: «Η έκθεση θεωρεί ότι το θέμα της παραπαιδείας υπονομεύει τους εκπαιδευτικούς θεσμούς. Δεν είναι θέμα φροντιστηρίων. Το έχω πει δημόσια, το ξαναλέω. Εδώ λοιπόν θεωρούμε ότι πρέπει να προχωρήσουμε αυτή τη συζήτηση γιατί είναι μια συζήτηση που γίνεται και σε άλλες χώρες, ότι η παραπαιδεία έχει οδηγήσει στην ακύρωση των εκπαιδευτικών θεσμών. Και βεβαίως μαζί μ’ αυτό έχει ενδιαφέρουσες επισημάνσεις, ακριβώς στη δική μας λογική ως προς τα θέματα των εισαγωγικών εξετάσεων για τα πανεπιστήμια, όχι μόνο πώς επηρεάζουν μ’ αυτό τον εξαιρετικά αρνητικό τρόπο την καθημερινότητα των νέων ανθρώπων, αλλά ακόμη και για την αποτελεσματικότητα αυτών των εξετάσεων».

Από την πλευρά της, η κ. Ράμος επεσήμανε ότι η παραπαιδεία στην Ελλάδα λειτουργεί περισσότερο ως ένα παράλληλο εκπαιδευτικό σύστημα και εκτίμησε ότι «θα πρέπει να αυξηθεί η ποιότητα προσφοράς των σχολικών μαθημάτων στο σχολείο για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση, όπως επίσης να υπάρχει υποστήριξη στους μαθητές που δεν έχουν τόσο υψηλές επιδόσεις με μαθήματα μετά το τέλος του σχολικού ωραρίου».

Αύξηση χρηματοδότησης

«Η Ελλάδα, για να μπορέσει να εφαρμόσει τις αλλαγές και πολλές από τις συστάσεις που περιέχονται στην έκθεση, θα πρέπει οι επενδύσεις που θα κάνει στον τομέα της εκπαίδευσης να είναι ανάλογες της σημασίας που αυτός ο τομέας έχει» αναφέρει ο ΟΟΣΑ σχετικά με τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης. Μάλιστα, χαρακτηρίζει «απαραίτητη» την ανάκαμψη των δημόσιων πόρων σε αυτόν τον τομέα.

«Είναι αναγκαίο να δοθούν τα χρήματα εκεί που είναι και οι προτεραιότητες. Και η εκπαίδευση είναι η νούμερο ένα προτεραιότητα για κάθε κράτος» τόνισε η κ. Ράμος.

«Την τελευταία δεκαετία οι δημόσιες δαπάνες στην εκπαίδευση μειώθηκαν κατά 36% σε ονομαστικές τιμές. Οι περικοπές ουσιαστικά επηρέασαν τους καθηγητές, τους δασκάλους και το διδακτικό προσωπικό, ιδιαίτερα στα ζητήματα προσλήψεων και μισθών. Οι προσλήψεις πάγωσαν στον δημόσιο τομέα τα τελευταία 8 χρόνια και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την πρόσληψη νέων καθηγητών μέσω βραχυπρόθεσμων συμβάσεων, μια κατάσταση η οποία έχει αρνητική επίπτωση στην ποιότητα που παρέχεται στα σχολεία και στο εκπαιδευτικό σύστημα συνολικά»,συμπλήρωσε.

Οι αποκλίσεις

Αν και πολύ σημαντικές, σε εξαιρετικής σημασίας ζητήματα, οι αποκλίσεις μεταξύ των δύο πλευρών, δεν λείπουν οι αποκλίσεις, οι οποίες κατά βάση έγκεινται στο ζήτημα της αυτονομίας των σχολικών μονάδων, στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και στο σύστημα των διορισμών των αναπληρωτών.

«Ζούμε με τις διαφορές μας, αλλά μπορούμε να συνεννοηθούμε», είπε με έμφαση ο κ. Γαβρόγλου.

Αυτονομία σχολικών μονάδων

Για μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να προσανατολιστούν «προς την κατεύθυνση της αύξησης της αυτονομίας των σχολείων και των διευθυντών τους» κάνει λόγο ο ΟΟΣΑ.

«Είναι λεπτές οι ισορροπίες, όσον αφορά την αυτονομία των σχολικών μονάδων» είπε ο υπουργός και ξεκαθάρισε: «Είναι κάτι που δεν δεχόμαστε, όχι μόνο για νομικούς λόγους, αλλά για λόγους λειτουργίας των σχολείων, γιατί θεωρούμε ότι υπάρχει μια άλλη παράδοση αναφορικά με αυτό».

Ωστόσο, ο κ. Γαβρόγλου αναγνώρισε ότι θα πρέπει να υπάρξει ένα είδος αποκέντρωσης εξουσιών, με γνώμονα την αυτονομία των μονάδων σε επίπεδο εκπαιδευτικών ζητημάτων και όχι σε ζητήματα οικονομικής διαχείρισης, διαχείρισης προσωπικού και αλλαγής του ρόλου του διευθυντή του κάθε σχολείου.

«Ο ορισμός της αυτονομίας και σε ποιο επίπεδο το σκεφτόμαστε, είναι ένα περίπλοκος συνδυασμός διαφορετικών στοιχείων», παραδέχθηκε η κ. Ράμος και πρόσθεσε: «Το βασικό το οποίο εμείς σκεφτόμαστε είναι να δώσουμε στους διευθυντές σχολείων τα εργαλεία μέσω των οποίων μπορούν να διαχειριστούν τα σχολεία και να θέσουν τα κριτήρια των αποτελεσμάτων τα οποία θα έχουν και οι καθηγητές να κρίνονται βάσει των αποτελεσμάτων τους. Φυσικά δεν λέμε να δώσουμε πλήρη αυτονομία σε όλα τα σχολεία και έτσι να λυθούν όλα τα προβλήματα. Το ζητούμενο είναι πώς να δημιουργήσουμε το γενικότερο πλαίσιο μετάβασης από το ένα μοντέλο που ισχύει σε ένα καινούριο. Το θέμα είναι να δούμε το ποσοστό, το εύρος των εργαλείων που θα πρέπει να έχουν οι διευθυντές των σχολείων για να προσφέρουν υψηλής ποιότητας εκπαίδευση».

Αξιολόγηση εκπαιδευτικών

Ο ΟΟΣΑ, επίσης, υποστηρίζει την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που θα προσανατολίζονται στη δημιουργία ενός «στέρεου πλαισίου λογοδοσίας και μιας κουλτούρας που θα βασίζεται στην αξιολόγηση».

Ο υπουργός, ωστόσο, ξεκαθάρισε ότι δεν αναφέρεται στην Έκθεση η αξιολόγηση «τιμωρητικού χαρακτήρα», αν και αναγνώρισε την «κουλτούρα της αποτίμησης» του εκπαιδευτικού έργου, παραπέμποντας μάλιστα το νομοσχέδιο για την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων, που αναμένεται να έρθει στη Βουλή, καθώς έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία ηλεκτρονικής διαβούλευσής του.

Πάντως, για την αξιολόγηση εκπαιδευτικών, σημείωσε: «Δεν πρέπει να μιλάμε για αξιολόγηση των εκπαιδευτικών όταν η ίδια η πολιτεία επί δεκαετίες ήταν τόσο ασυνεπής στις υποχρεώσεις της στους εκπαιδευτικούς. Εμείς λέμε ότι η πολιτεία ήταν ασυνεπέστατη, θεωρούμε ότι τον τελευταίο καιρό έχουμε κάνει πολλά στο να σταματήσει αυτή η ασυνέπεια, αλλά χρειάζονται πολλά περισσότερα ώστε να φανεί αν η πολιτεία έχει και κάποια δικαιώματα ως προς τους πολίτες της σε αυτά τα ζητήματα. Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας αλλά νομίζουμε με το νομοσχέδιο που καταθέτουμε είμαστε σε ένα πραγματικά εντυπωσιακό επίπεδο όπου και τις αμαρτίες του παρελθόντος εξαλείφουμε αλλά και παίρνουμε πολύ γενναίες πρωτοβουλίες. Και εδώ πραγματικά είμαστε σε ένα εξαιρετικό σημείο συνεννόησης με τους θεσμούς».

Από την πλευρά του ΟΟΣΑ, η κ. Ράμος ανέλυσε γιατί η Ελλάδα χρειάζεται να αναπτύξει την ικανότητα και τη στρατηγική για αξιολόγηση, για λογοδοσία και βελτίωση στα σχολεία: «Πρέπει να υπάρξει μια κουλτούρα λογοδοσίας, η χρησιμοποίηση δεδομένων για την υποστήριξη και τη βελτίωση, η οποία θα αντανακλά τις νέες πρωτοβουλίες όπως για παράδειγμα την πρωτοβουλία «My school». Επίσης την εισαγωγή της αυτοαξιολόγησης στα σχολεία, την αξιολόγηση και την αποτίμηση του σχολείου συνολικά και την εδραίωση μιας αρχής για διασφάλιση ποιότητας στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Είναι πολύ σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι αυτή η αξιολόγηση και οι διαδικασίες θα πρέπει να δημιουργηθούν σε στενή συνεργασία με τους καθηγητές και τα εργατικά συνδικάτα, ούτως ώστε οι δάσκαλοι και οι καθηγητές να μην τα βλέπουν ως μία τιμωρητική διαδικασία» είπε χαρακτηριστικά.

Σύστημα διορισμών

Αν και υπήρξε σύγκλιση των δύο πλευρών για την ανάγκη μόνιμων διορισμών και εξορθολογισμού των συμβάσεων εργασίας των αναπληρωτών, δεν υπήρξε και για τον τρόπο που θα επιτευχθούν οι διορισμοί και ο εξορθολογισμός αυτός.

Η πρόταση του ΟΟΣΑ περιλαμβάνει μία πενταετή (κατ’ελάχιστο) σύμβαση, με απώτερο στόχο οι αναπληρωτές να ενταχθούν σιγά-σιγά στο μόνιμο δυναμικό. «Να τους δώσουμε δηλαδή την αρχική σταθερότητα στον νέο τους εργασιακό βίο ή να υπάρχει και μία νέου είδους σύμβαση που θα είναι πιο ευέλικτη. Είναι σημαντικό να δώσουμε στα σχολεία του 21ου αιώνα μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά την πρόσληψη των καθηγητών ούτως ώστε και οι καθηγητές να μπορούν να αποκρίνονται στις ανάγκες των σχολείων πολύ περισσότερο από ό,τι συνέβαινε μέχρι τώρα. Με αυτό τον τρόπο πιθανόν να επιτευχθεί και μεγαλύτερη αποκεντροποίηση των διαδικασιών στα σχολεία» εξήγησε σχετικά η Μπεατρίθ Ποντ (Beatriz Pont), αναλύτρια πολιτικών του ΟΟΣΑ στη Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Δεξιοτήτων.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Παιδείας επεσήμανε ότι προσκρούουν οι απόψεις του ΟΟΣΑ σε ζητήματα νομικής φύσεως. «Υπάρχουν και ορισμένα στοιχεία με τα οποία υπάρχει μια απόκλιση απόψεων. Π.χ. υπάρχει μια σκέψη για άλλου είδους σύστημα διορισμού που κατά τη γνώμη μας προσκρούει σε θέματα συνταγματικά και νόμων. Ωστόσο, είναι κάτι που δεν αφορά τον ΟΟΣΑ» κατέληξε.

Η έκθεση του ΟΟΣΑ για το 2018, ««Εκπαίδευση για ένα Λαμπρό Μέλλον στην Ελλάδα», είναι διαθέσιμη ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.oecd.org/greece/education-for-a-bright-future-in-greece-9789264298750-en.htm