Το πιο ανατριχιαστικό μέρος του πλανήτη που δεν υπήρξε ποτέ

Το Σκάρφολκ είναι μια πόλη στη Βορειοδυτική Αγγλία που δεν έχει προοδεύσει μετά το 1979», μας ενημερώνει με πάσα ειλικρίνεια το δημοτικό της συμβούλιο, «αντιθέτως, ολόκληρη η δεκαετία του 1970 παίζει σε βρόχο εις το διηνεκές».

Και μετά ξεκινούν οι εξομολογήσεις: «Εδώ στο Σκάρφολκ οι παγανιστικές τελετές συνυφαίνονται άψογα με την επιστήμη, η στοιχειωμενολογία είναι υποχρεωτικό μάθημα στο σχολείο και όλοι πρέπει να είναι στο κρεβάτι μέχρι τις 8:00 μ.μ. γιατί όλοι τους έχουν έναν συνεχή ελαφρύ πυρετό».

Η πόλη είναι μάλιστα επισκέψιμη για τον γενναίο: «Επισκεφτείτε το Σκάρφολκ σήμερα. Η Νο 1 προτεραιότητά μας είναι να κρατάμε τη λύσσα σε λογικά πλαίσια. Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ ξαναδιαβάστε»!

Πριν προχωρήσουμε στα περαιτέρω, ας αφιερώσουμε μια στιγμή για να μιλήσουμε για την παραπάνω αφίσα. Η πόλη του Σκάρφολκ αναγκάστηκε το 1978 να κόψει στο μισό τον προϋπολογισμό της. Το δραστικό αυτό μέτρο ακολουθήθηκε από ένα πρωτόγνωρο κύμα εγκληματικότητας.

Και για να διαχειριστεί αυτή τη νεόκοπη αφθονία πτωμάτων, το κλυδωνιζόμενο αστυνομικό τμήμα της περιοχής έκανε έκκληση στους πολίτες, και ειδικά στα παιδιά, να μαζεύουν «τα υπολείμματα των πτωμάτων» μόνοι τους.

Πολλά γκροτέσκα κι άλλα τόσα, ακόμα τραγικότερα, έλαβαν χώρα στο καταραμένο Σκάρφολκ, αν και δεν πρέπει να σας μαυρίζουν την καρδιά όλα αυτά, γιατί πολύ απλά το Σκάρφολκ δεν υπήρξε ποτέ. Παρά το γεγονός ότι η ηλεκτρονική δραστηριότητα του δημοτικού του συμβουλίου είναι ασίγαστη όλα αυτά τα χρόνια, περιγράφοντας εξαντλητικά τα όσα εξόχως εφιαλτικά λαμβάνουν χώρα στην επικράτειά του, η πολίχνη δεν εμφανίστηκε ποτέ στον πραγματικό χάρτη της Μεγάλης Βρετανίας.

Βλέπετε εδώ και αρκετά χρόνια ο γραφίστας Richard Littler επιστρατεύει τις μαγικές εικονοπλαστικές ικανότητές του αλλά και το οξύ του πνεύμα για να μας χαρίσει ένα λεπτομερές ιστορικό μητρώο του Σκάρφολκ, μιας φανταστικής, μεταφυσικής και κολασμένης πολίχνης που αρνείται να χάσει το χιούμορ της ακόμα και μέσα στο δυστοπικό σύμπαν που ζει. Και παρά τις σχεδιαστικές υπερβολές, μοιάζει πολύ πιο κοντά στον σημερινό πραγματικό κόσμο απ’ όσο θα θέλαμε ενδεχομένως να παραδεχθούμε.

Καλωσορίσατε λοιπόν στην πόλη που αν μπείτε, τίποτα δεν θα είναι ίδιο μετά…

Μια πόλη που ούτε ο χάρτης δεν θα ήθελε να έχει

Ό,τι είναι γνωστό για το Σκάρφολκ, είναι μέσω των ανακοινώσεων και των εκστρατειών του δημοτικού του συμβουλίου, ένα είδος ανατριχιαστικού αρχείου που ξεδιπλώνεται σε πόστερ, φυλλάδια και ενημερωτικό υλικό για την καθημερινότητα των ιδιαίτερων πολιτών.

Μπορεί ο Littler, μάγος στο Photoshop, να στηρίζεται εν πολλοίς στη φρικιαστική του φαντασία, εμπνέεται όμως από πραγματικά αρχειακά υλικά, κι έτσι οι απόκοσμες δημιουργίες του με τα παστέλ χρώματα μοιάζουν σαν πραγματικά κειμήλια της δεκαετίας του 1970.

Μόνο που όλα έχουν μια μακάβρια διαστροφή εντός τους. Τα φυλλάδια του δημοτικού συμβουλίου μάς γνωστοποιούν πως οι «Άνθρωποι είναι επικίνδυνοι» και μας συμβουλεύουν «αν ξέρετε κανέναν άνθρωπο, αναφέρετέ τον αμέσως στις Αρχές». Και υπάρχει βέβαια κι εκείνο το παιδικό παιχνίδι, ο «Κύριος Συκωτο-Κέφαλος», που είναι αυτό ακριβώς που λέει!

Όσο για τα βιβλία που διδάσκονται στο σχολείο του Σκάρφολκ, μπορεί να μοιάζουν με παραδοσιακά εγχειρίδια της διδακτέας ύλης, αντί όμως για φυσική και χημεία διδάσκουν «Πώς να κάνετε πλύση εγκεφάλου σε ένα παιδί».

Η εφευρετική αυτή διαστροφή δεν προέκυψε ωστόσο από το πουθενά. Ο δημιουργός μεγάλωσε στη δεκαετία του 1970, σε προάστιο του Μάντσεστερ, όπου θυμάται να είναι «πάντα φοβισμένος, πάντα τρομαγμένος με όσα ερχόμουν αντιμέτωπος». Όπου κι αν έστρεφε το βλέμμα του, μας εξομολογείται, έβλεπε ολοένα και περισσότερες ενδείξεις και αποδείξεις για το πόσο εφιαλτικός είχε γίνει ο κόσμος.

Δεν μπορεί να ξεχάσει, ας πούμε, εκείνο το τρομακτικό ενημερωτικό φιλμάκι των βρετανικών αρχών για τους κινδύνους που κρύβονται στο παιχνίδι των παιδιών πάνω στις σιδηροδρομικές γραμμές. Παιδιά να παίζουν πάνω στις ράγες και να πατιούνται από τρένα ένα προς ένα! «Άνοιξε μια εφημερίδα», μας λέει, «και θα πληροφορηθείς για χειρουργικές επεμβάσεις που πήγαν ολότελα στραβά ή εκδικητικά φαντάσματα».

«Τα μεταφυσικά θέματα τα έπαιζαν τα Μέσα σαν να ήταν γεγονότα», επιμένει, «υπήρχαν ρεπορτάζ για βίαια πνεύματα που στοίχειωναν τα σπίτια των προαστίων … ως παιδί, όλα έμοιαζαν, τουλάχιστον σε μένα, σαν να έχουν μικρή διαφορά μεταξύ φυσικού και μεταφυσικού».

Κι αυτό ακριβώς έκανε στο Σκάρφολκ του όταν μεγάλωσε, θόλωσε τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ πραγματικότητας και επιστημονικής φαντασίας, γεννώντας μια απάνθρωπη κοινωνία όπου οι πάντες σταμάτησαν να κρύβουν πως κυβερνιούνται από τον Μεγάλο Αδερφό, το πανταχού παρόν μάτι του νόμου. Ενός νόμου κακόβουλου και ολοκληρωτικού, καμιά αμφιβολία.

Στη δική του μικροκοινωνία οι αρχές ασφαλείας κινούνται με βανάκια που διαβάζουν τη σκέψη, καταγράφουν τα όνειρα του κόσμου και επιστρατεύουν υβρίδια παιδιών-κουκουβάγιων που με τις τηλεκινητικές τους ικανότητες εισβάλλουν στα σπίτια του κοσμάκη για να δουν αν τηρείται ο νόμος και η τάξη.

Πολλά ακόμα φρικιαστικά και απόκοσμα λαμβάνουν χώρα καθ’ εκάστη στην πόλη του τρόμου, όπως αυτό το πλάσμα με το κεφάλι μωρού και πόδια αράχνης που υπνωτίζει τα παιδιά μέσω της τηλεόρασης. Ή εκείνους τους χειρουργούς που εμφυτεύουν μουσικά κουτιά στο στέρνο των παιδιών, κουτιά που πετάγονται έξω αν αρχίσουν τις αταξίες.

Κι ενώ τα περισσότερα ακούγονται στα σίγουρα πολύ απίστευτα για να γίνουν από κάποιον πιστευτά, υπάρχουν και πράγματα που έλαβαν χώρα ή λαμβάνουν σήμερα χώρα στο Σκάρφολκ (που συνεχίζει να υπάρχει ηλεκτρονικά) που δεν μοιάζουν πλέον τόσο απόκοσμα.

Μια παλιότερη πρωτοβουλία του Σκάρφολκ που αποκάλυψε πρόσφατα η πένα του δαιμόνιου γραφίστα είναι λες και είναι κομμένη και ραμμένη για τα σημερινά γεγονότα: ο Littler έφτιαξε που λέτε μια σειρά από σήματα αναγνώρισης για τους ξένους, τα οποία οφείλουν να φορούν όλοι οι μετανάστες και να αναφέρονται στις Αρχές. Αυτή η σάτιρα στοχεύει στη ρατσιστική αντιμεταναστευτική ρητορεία που έγινε άξαφνα πολύ της μόδας στη Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Το δικό του δημοτικό συμβούλιο είχε στήσει εξάλλου χρόνια πριν μια «Λοταρία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», ένα από τα δώρα της οποίας που μπορούσε να κερδίσει ο αστός ήταν «το δικαίωμα να αναγνωριστείς ως ανθρώπινο ον». Και πάλι πολύ ταιριαστό για σήμερα, δεν νομίζετε; Άλλη πάλι φορά οι Αρχές του Σκάρφολκ είχαν απαγορεύσει τα γεγονότα, «εξαιτίας της σπάνιας χρήσης και της μειωμένης πρακτικότητάς τους».

«Δεν ήταν η αρχική μου πρόθεση να παίξω με τα όρια μεταξύ δεκαετίας του 1970 και σημερινής εποχής», λέει χαρακτηριστικά ο Littler, «πίστεψα πως θα ήταν ενδιαφέρον να καθρεφτίσω/παραθέσω τα γεγονότα της σημερινής εποχής χρησιμοποιώντας εφήμερα της δεκαετίας του 1970, μιας δεκαετίας τις αξίες της οποίας υποτίθεται πως έχουμε υπερβεί».

Στα χρόνια που τρέχει το έργο του όμως, «παγκόσμια γεγονότα και πολιτικές έχουν διολισθήσει από το φαινομενικά δυστοπικό στο κατάφωρα και αδιάντροπα δυστοπικό», κάνοντας τη δουλειά του εξαιρετικά επίκαιρη. Το μέλλον που φοβόμασταν στο παρελθόν πως θα έρθει και θα είναι τρομακτικό είναι πια παρόν, φαίνεται να μας λέει ο Littler, και δεν είναι καθόλου σπάνιο μάλιστα να μπερδεύουν τη σάτιρά του με πραγματικό αρχειακό υλικό.

Κάτι που λατρεύει όσο να πεις, μιας και σήμερα η πραγματικότητα του βάζει συνήθως τα γυαλιά: «Ούτε μια μέρα δεν περνά χωρίς κάποιο πολιτικό γεγονός ή πρόσωπο να ανταγωνιστεί στα ίσα τον παραλογισμό οτιδήποτε μπορεί να δημιουργήσει κάποιος που σατιρίζει».

Και τελικά;

Το Σκάρφολκ όχι μόνο δεν ανήκει στο παρελθόν, αλλά επεκτείνεται συνεχώς. Ο Littler έχει γράψει κι ένα κατατοπιστικό βιβλίο («Ανακαλύπτοντας το Σκάρφολκ») και πλέον εργάζεται πυρετωδώς για ένα τηλεοπτικό σόου πάνω στο ακραίο όραμά του. Και ο κόσμος συμμετέχει όμως σήμερα στο έργο του, με σχόλια και δικές τους εφευρέσεις που θα μπορούσαν άνετα να παίξουν στον ύποπτο κόσμο του Σκάρφολκ.

Η πλάκα είναι πως ό,τι συμβαίνει (ή μάλλον δεν συμβαίνει) στο Σκάρφολκ συνεχίζει να προκαλεί πολλούς και δεν είναι καθόλου λίγοι αυτοί που σχολιάζουν στα ποστ του πως «θυμάμαι καθαρά πως κάτι τέτοιο δεν συνέβη ποτέ», θέλοντας να ξεμπροστιάσουν το ψέμα του!

Δεν έχουν καταλάβει πιθανότατα πως το ψέμα του γίνεται ολοένα και περισσότερο αλήθεια, μια αλήθεια που όταν έρθει θα μοιάζει ξανά με ψέμα. Λες και το Σκάρφολκ είναι αναπόδραστο για την πορεία που έχει πάρει η ανθρωπότητα…